W wyniku poniedziałkowych wstrząsów 6 lutego 2023 roku w Turcji i Syrii zginęło już około 25 tys. ludzi, a 5 mln ludzi pozostaje bez dachu nad głową (aljazeera.com). Dotyczy to także budynków, które ze względów bezpieczeństwa będą przeznaczone do rozbiórki. W czasie trzęsienia ziemi w Japonii o magnitudzie 9 fale tsunami zabiły 16 tys. osób, doszło także do uszkodzenia elektrowni atomowej w Fukushimie. Dodatkowo zaginęło wówczas ponad 2,5 tys. osób. [Aktualizacja 04.2023, Faktycznie w wyniku trzęsienia ziemi w Turcji i Syrii zginęło ponad 53 tys. ludzi].
Trzęsienie ziemi w Turcji posiadało magnitudę 7.8, na głębokości 20 km, a było na tyle silne, że zostało wychwycone przez specjalistyczne sejsmometry w Polsce, np. w wielkopolskiej Górce Klasztornej. Tina Larsen, badaczka z National Geological Surveys of Denmark and Greenland (GEUS) zaznaczyła, iż wstrząsy można było odczuć przez aparaturę w Danii i na Grenlandii. Epicentrum wstrząsów z godz. 04:17 (czasu lokalnego) znajdowało się 30 km od Gaziantep w Turcji i 108 km od syryjskiego Aleppo. Po południu kolejne wstrząsy zanotowano w Elbistanie w prowincji Kahramanmaraş o sile 7,6. Informacje o wstrząsach wtórnych można śledzić m.in. na stronie: https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map/
Zdaniem ekspertów w wyniku trzęsienia ziemi doszło także do przesunięcia płyty anatolijskiej w kierunku Morza Egejskiego. W paśmie zniszczeń stykają się 4 płyty: anatolijska, arabska, afrykańska i euroazjatycka. Zdaniem PhD Alessandro Amato z National Institute of Geophysics and Volcanology (INGV) płyta mogła przesunąć się aż o 10 metrów. Z kolei geolog, prof. Carlo Doniolie zaznacza, iż płyta anatolijska przesunęła się o ok. 3 m na południowy zachód w stosunku do płyty arabskiej.
Szeroki i długi pas zniszczeń został zaobserwowany od Hamy w Syrii po turecki Diyarbakır, przy czym z dużych miast najbardziej poszkodowane zostały w Turcji m.in. Gaziantep, Kahramanmaraş, Hatay, Adana, Iskenderun, Maraş, Elbistan, Diyarbakır. Iskenderun zostało dodatkową zalane wodą, na skutek podniesienia się poziomu morza. Jakby tego było mało w porcie w tym mieście wybuchł jeszcze poważny pożar. W Syrii ucierpiały prowincje Aleppo, Latakia, Hama, Idlib i Tartous, a w samej Syrii potwierdzono już śmierć co najmniej 4 tys. osób.
Ludność, a także władze i eksperci obawiają się kolejnych wstrząsów wtórnych, które mogą jeszcze występować wiele dni, a nawet tygodni po pierwszych wstrząsach. 7 lutego rano Europejskie Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne (EMSC) zanotowało trzęsienie ziemi o magnitudzie 5,7 we wschodniej Turcji. W wyniku tego ucierpiało m.in. Diyarbakır i sąsiednie tereny. We wschodnich rejonach Turcji zamieszkują często Kurdowie, jak choćby w Diyarbakır, czy na znacznych obszarach północno-wschodniej Syrii.
Analogia z trudną sytuacją sejsmiczną na tym terenie, czy sąsiadowaniem 4 dużych płyt znajduje także odzwierciedlenie w złożonej i trudnej sytuacji etnicznej, religijnej i politycznej. W samej Turcji poszkodowani zostali głównie Turcy i Kurdowie (którzy jednak jako naród nie są uznawani), a także częściowo Arabowie w tureckiej prowincji Hatay. W Turcji od lat rząd turecki prowadzi lokalną wojnę z partyzantką kurdyjską w południowo-wschodniej Turcji. W międzyczasie tureckie operacje wojskowe były przeprowadzane w przygranicznych terenach w sąsiedniej Syrii, czy Iraku celem zwalczania Kurdów.
Co więcej od 2011 roku w Syrii trwa brutalna wojna domowa, a kraj jest podzielony między różne frakcje, jak siły rządowe Bashara Assada, którego wspiera Rosja i Iran oraz rebelianci, których wspiera Turcja i Zachód. Z tego powodu akcję ratunkową w Syrii dodatkowo utrudnia fakt nałożenia sankcji przez Zachód (USA, UE) na rząd syryjski w Damaszku. W zależności od tego jaki kraj posiada wpływy w poszczególnym regionie Syrii taka pomoc może tam dochodzić, bądź nie. Tym niemniej zniszczona infrastruktura przez lata wojny dodatkowo utrudnia akcję ratunkową, czy w ogóle przepływ informacji z tego kraju.
Jak łatwo sobie wyobrazić sytuacja na obszarach objętych trzęsieniem ziemi jest bardzo trudna. W samej Turcji narasta także gniew lokalnej ludności, czy wręcz przybliża się możliwy kryzys polityczny. Eksperci przypominają, iż trzęsienie ziemi w Turcji w 1999 roku w Gölcük w północno-zachodniej części kraju doprowadziło m.in. do poważnych zmian na scenie politycznej w wyniku tego do władzy doszła Partia Sprawiedliwości i Rozwoju AKP na czele z Recep Tayyip Erdoğanem (obecny prezydent Turcji).
W rejon trzęsienia ziemi zostało wysłanych wiele ekip ratunkowych z całego świata, także polski HUSAR, tym niemniej z pierwszych doniesień medialnych może się wydawać, iż Turcy krytycznie odnoszą się do działań swoich władz. Niezadowolenie dotyczy tego, iż za słabo odrobiono lekcję z poprzedniego kataklizmu z 1999 roku, wciąż budowane są domy i bloki, nie spełniające norm budowlanych, nie wspominając o braku specjalnych zabezpieczeń przed aktywnością sejsmiczną. Pojawiają się nawet takie głosy, które sugerują, iż wojsko nie jest wysyłane w rejon kataklizmu, aby nie dawać tym siłom możliwości wrogiej rządowi aktywizacji. Podobnie niewielkie pole manewru posiadają struktury pozarządowe, które chciałyby nieść pomoc, a pozostają ograniczane przez odgórne dyrektywy władz. W podobnym tonie wypowiedział się na łamach Forsal.pl dr Karol Wasilewski wspominając, iż ” trzęsienie ziemi w Turcji ma ogromne znaczenie polityczne”.
Tymczasem nadal wiele osób potrzebuje pomocy w Turcji i Syrii. Oprócz tych, których można jeszcze uratować pod gruzami domów, bardzo wielu cierpi zimno, głód, czy jest w stanie dużej traumy psychicznej. Jak wspomina Marta Abramczyk na Onecie poważnym problemem jest także to, iż trzęsienie ziemi wypadło akurat w momencie kiedy w tym rejonie jest akurat bardzo zimno. Część osób w panice wyjechała poza miasto, niektórym skończyło się paliwo, czy utknęli u podnóża gór Taurus bez odpowiedniego ubrania, żywności itd.
W kontekście trzęsienia ziemi, które dotknęło ludność Syrii, czy Turcji warto odnieść się też do konfliktu międzynarodowego w Syrii. W obliczu tej tragedii wszelkie sankcje zamiast pomagać wydają się bardziej szkodzić. Przy okazji można wspomnieć o zachodnich sankcjach nałożonych na rząd w Damaszku. Jak mawiał Antoine de Saint-Exupéry: „Czy nie lepiej byłoby zamiast tępić zło, szerzyć dobro?”. Z silną krytyką wobec sankcji wypowiedziano się m.in. na łamach syryjskiej gazety Al-Watan, powiązanej z władzami w Damaszku. Jakkolwiek oceniać strony konfliktu w Syrii, ich szacunku do wartości ludzkiego życia, a raczej braku tego szacunku, być może teraz pojawi się okazja, aby do wartości ludzkiego życia odnieść się na poważnie. Czasem należy zrobić pierwszy krok…nawet wbrew sobie, czy swoim interesom.
BIBLIOGRAFIA:
–Earthquakes in Türkiye moved Anatolia up to 10 meters: Seismologist, Daily Sabah, 07.02.2023,
–Al-Watan (Syria), 09.02.2023, https://alwatan.sy/archives/334758
(Tytuł artykułu: Ahzab waquanaan washakhsiaat siasiat wa’akadimiat wa’iielamiat Earabiat wadualiat talabat bih … airfaeuu alhisar ean Suria)
–Turcja przesunęła się o trzy metry na zachód. „Megatrzęsienie ziemi”, Źródło: Corriere della Sera, 07.02.2023,
–Polscy strażacy z pomocą ratowniczą dla Turcji dotkniętej trzęsieniem ziemi [AKTUALIZACJA 11.02.2023 r.], Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej,
–Beniamin Piłat, Trzęsienie ziemi w Turcji było odczuwalne w Polsce,
–Alperen Karaköse, Urban planning failure behind major damage, expert says, Hürriyet Daily News, 11.02.2023,
https://www.hurriyetdailynews.com/urban-planning-failure-behind-major-damage-expert-says-180793
–Paweł Basiak, Powódź w Turcji. Zniszczone Iskenderun pod wodą, 09.02.2023,
–Karolina Wójcicka, Trzęsienie ziemi w Turcji ma ogromne znaczenie polityczne [WYWIAD], Forsal, 09.02.2023,
–Trzęsienie ziemi w Turcji wywołane przez HAARP? Uwaga na fake newsy, 08.02.2023,
–Nektaria Stamouli, Erdogan w opałach. Turcy coraz bardziej wściekli na działania rządu. „To może być polityczna rewolucja”,
Onet, 11.02.2023, (źródło POLITICO), https://www.onet.pl/informacje/onetwiadomosci/erdogan-w-opalach-to-moze-doprowadzic-do-politycznej-rewolucji/ht7nq89,79cfc278
–Marta Abramczyk, Sam uciekał w piżamie z 10. piętra. Polak pomaga ofiarom trzęsienia ziemi w Turcji, Onet, 08.02.2023,
–Kolejne trzęsienie ziemi w Turcji. Silne wstrząsy wtórne, 07.02.2023,
–Reva Dhingra, Northwestern Syria needs humanitarian assistance. Getting it there must be a priority, 08.02.2023,
Northwestern Syria needs humanitarian assistance. Getting it there must be a priority.
-USGS Interactive last earthquakes map, https://earthquake.usgs.gov/earthquakes/map
ZOBACZ TAKŻE: