Konferencja SEC & DEF w Gdyni (2016) cz.2
W panelu 2 Agata Białowąs opisała temat „Cyberatak – podstawowa broń XXI wieku” (Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych we Wrocławiu). Opisane działania wiążą się z nielegalnym przejęciem komputera, często jest to też akt cyberterroryzmu. Powiązane są z tym straty finansowe, czy wizerunkowe dotyczyły takich firm, jak Sony, Epsilon, czy Citibank. W 2011 roku NATO i UE ostrzegały, iż liczba cyberataków znacznie wzrosła ze strony Rosji i Chin. w 2015 roku 6 firm energetycznych zaatakowano na Ukrainie. Przy okazji wspomniano, iż rosyjscy propagandyści są świetnie wyposażeni w nowoczesne technologie, rozpowszechniając półprawdy, czy fałszywe informacje celem rozbicia toku myślenia.
Magdalena Kobylarz i Konstancja Raszewska zaprezentowały kwestię pt. „Iluzja bezpieczeństwa w sieci – prywatność w Internecie” (AMW w Gdyni). Korzystanie z internetu wiąże się z różnorodnymi zagrożeniami, które mogą wypływać z działań naruszających prywatność użytkowników w sieci. W niektórych przypadkach dochodzi też do kradzieży tożsamości celem wyłudzenia choćby kredytów. Do innych zagrożeń zaliczamy fishing np. w banku, konie trojańskie, wykorzystywanie informacji umieszczonych na portalach społecznościowych, podglądanie kamer internetowych ofiar, a potem ich szantażowanie. Poważnym problemem pozostaje także kwestia bezpiecznych haseł, czy danych na serwisach społecznościowych. Dużym utrudnieniem pozostaje to, iż osoby popełniające przestępstwa w internecie wciąż potrafią zachować dużą anonimowość. Tym bardziej działania w zakresie bezpieczeństwa podejmowane w ramach UE przynoszą tylko wymierne efekty jeśli nie dotyczą skoordynowanych akcji w obrębie całego świata.
Dominik i Patryk Szczepkowski poruszył temat ze środowiska Internetu „Istota cyberprzestrzeni i zagrożenia teleinformatyczne” (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie). W wstępie opisano wirtualną przestrzeń w której współistnieją elektroniczne dane, przetwarzane przez komputery PC z całego świata. W założeniach strategii cyberbezpieczeństwa RP stwierdzono brak silnego ośrodka koordynującego obszar wirtualnej przestrzeni. Poważnym zagrożeniem stali się hakerzy i zjawisko Hackingu. Podano, iż na skutek działań cyberprzestepców dochodziło do strat 445 mld dolarów każdego roku na świecie. Przy okazji wspomniano o cyberataku na Estonię w 2007 roku. Jeśli jednak poszczególne państwa posiadają odrębne prawodawstwa, to wirtualna przestrzeń posiada charakter globalny i nie obowiązują jej granice geograficzne. Oprócz Hackingu wspomniano o atakach DDoS, oszustwach typu nigeryjskiego, czy szerzej oszustwach na portalach internetowych, czy różnorodnych wirusach komputerowych.
Magdalena Guz i Yustyna Kapys przedstawiły temat „Nowoczesne technologie: szanse i zagrożenia” (AMW w Gdyni). Wspomniano o badaniach firmy Microsoft o wpływie nowoczesnych technologii na życie społeczeństw. Okazało się, iż w chinach doceniono wpływ nowych technologii na wolności osobiste, w Indiach – rozwój kultury. Wiele ankietowanych osób potwierdziło, iż technologia zmieniła ich życie w wielu sektorach np. w biznesie, edukacji, transporcie, sztuce, kulturze. Poza tym w referacie wskazano na nowe trendy technologiczne w 21 wieku, a zaliczono do nich drony. W grudniu 2015 roku USA wprowadziły obowiązkową rejestrację dronów powyżej 250 kg. Do użytecznych technologii zaliczono także wykrywacz dymu, polskie roboty pomagające służbom antykryzysowym, rozwinięty system sterowania ruchem, projekt inteligentnych miast tzw. Smart Cities, protezy itd.
Na zakończenie pierwszego dnia konferencji tj. 7 listopada 2016 roku jej uczestnicy zwiedzili ORP „Błyskawica„, później odbyło się spotkanie integracyjne w Karczmie Flauta na skwerze T. Kościuszki w Gdyni.
Kolejnego dnia konferencji 8 listopada reprezentowano 3 panele, dotyczące potencjału Morza Bałtyckiego, systemów bezzałogowych i konfliktów hybrydowych. W panelu 3 dr Mariusz Ruszel opisał kwestię „Bezpieczeństwa energetycznego w regionie Morza Bałtyckiego” (Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza). Do jednych z tych środków należy dywersyfikacja źródeł energii oraz kierunków ich dostaw (ropy naftowej, czy gazu LNG). Na przeszkodzie temu stoją m.in. działania polityczne Federacji Rosyjskiej, takie jak: blokada transgraniczna przesyłu gazu, naliczanie zawyżonych cen, czy oczekiwanie pewnych zobowiązań w zamian za przesył gazu. W referacie zaproponowano prowadzenie bardziej aktywnej polityki NATO w tym zakresie m.in. wobec założeń projektu Nord Stream II. Wspomniano, iż Federacja Rosyjska realizuje swoją politykę uzależniania krajów Europy środkowo-Wschodniej od dostaw surowców energetycznych celem tworzenia podziałów w obrębie wspólnot europejskich (doktryna Falina). W staraniach o dywersyfikację źródeł energii zalecono głównie posiadanie naftoportów oraz terminali gazu skroplonego LNG.
W kolejnym referacie Julia Tocicka wskazała na „Wyzwania dla bezpieczeństwa energetycznego UE” (Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie). Zaliczono w tej kwestii wyzwania wewnętrzne, jak zewnętrzne: brak wewnętrznego rynku energii, zależność od importu, wzrost cen surowców, kwestie związane z transportem surowców, wpływy międzynarodowe. Do wyzwań zaliczono także uzyskanie akceptacji społecznej dla rozwoju energetyki jądrowej, czy wydobycia gazu łupkowego. Bezpieczeństwo energetyczne UE jest istotne choćby z tego powodu, iż Europa zalicza się do największych konsumentów surowców energetycznych, zaś pozbawiona jest większych zasobów surowcowych. Wspomniane wyzwania podzielono na krótkookresowe i długoterminowe. Do długookresowych należy choćby ryzyko geologiczne, czy ekonomiczne. Sprawa bezpieczeństwa energetycznego znalazła także swoje miejsce w Traktacie Lizbońskim, gdzie akcentowano m.in. rolę przywództwa Europy w tym zakresie. Do zagrożeń zaliczono m.in. gry energetyczne prowadzone przez Federację Rosyjską.
Szczególny aspekt w tej analizie zaprezentował dr Michał Piekarski z Uniwersytetu Wrocławskiego w referacie pt. „Morska kultura strategiczna Polski„. W historii Polski wyszczególniono 3 takie postawy ignorującą, defensywną i ofensywną. Przy czym pierwsza postawa odnosiła się do stosunku Polski szlacheckiej względem polityki morskiej. W czasach I RP szlachta generalnie zainteresowana była tylko ekspansją lądową, do tego dochodziło zaściankowe myślenie szlachty. Po 1945 roku politykę polską w tym zakresie cechował duży dynamizm, podobnie jak w okresie 2 RP. W czasie 3 RP nastąpiło odejście od aktywnej polityki morskiej, brakuje strategii. Skutkiem tego pozostała „mentalna izolacja” i brak zrozumienia dla skali tego zagadnienia. W postawie defensywnej brakuje chęci wyjścia poza „własne” akweny, a morze wtedy traktowane jest jako bariera izolująca od zagrożeń. Postawa ofensywna cechuje państwa, prowadzące aktywną politykę zagraniczną, kiedy postrzegają morze jako szanse dla rozwijania tej polityki.
W panelu 4 poświęconym systemom bezzałogowym Miłosz Zaremba przedstawił referat pt. „Wstępny projekt systemu ratunkowego dla jednostek pływających z wykorzystaniem nawodnych platform bezzałogowych” (AMW w Gdyni). Celem takiego projektu miałoby być poprawienie jakości informowania o zagrożeniach oraz skrócenie czasu od momentu wypadnięcia człowieka za burtę do czasu jego podjęcia. Zaznaczono, iż Koło Naukowe Obronności Państwa planuje zaprojektować i skonstruować taką bezzałogową platformę. Przy czym jeśli takie platformy dzieli się na sterowane zdalnie i autonomiczne, ta miałaby zawierać komponenty systemu zdalnego. Opisano także komponenty systemu takiej platformy.
Paweł Pilarski zaprezentował kwestię „Bezzałogowego systemu rozpoznawczo-uderzeniowego Pszczoła” (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), a Aleksandra Kubacka „Wykorzystanie platform bezzałogowych w Marynarce Wojennej RP„. W referacie dotyczącym systemu „Pszczoła”, wspomniano, iż już w czasach starożytnych wykorzystywano bezzałogowce, mianowicie latawce. W dzisiejszych realiach także Bezzałogowy System Latający (BSL) jakim jest Pszczoła jest narażony na mniejsze straty w ludziach przy wykonywaniu swoich zadań operacyjnych. Wspomniano, iż system jest efektem prac firm WP Electronics S.A. (znanej także z projektu „Tytan” i „Cyklop”) i Optimum Tyminski. BSL może przeprowadzać ataki nawet wewnątrz budynków, wobec siły żywej, także na pojazdy bojowe przy założeniu, iż w systemie naprowadzania odnaleziono wcześniej najsłabsze punkty takich pojazdów. Ważne także, aby odróżniać BSL od Bezzałogowego Statku Powietrznego (BSP), bowiem system może zawierać więcej niż jeden pojazd, poza tym środki łączności, dokumentację, stację kontroli naziemnej i inne elementy.
Aleksandra Kubacka z AMW w Gdyni opisała „Wykorzystanie platform bezzałogowych w MW RP”, takich jak „Ukwiał”, „Morświn”, czy „Głuptak”. Przedstawiła opis zdalnie sterowanego pojazdu „Ukwiał”, który służy do niszczenia min, ładunków wybuchowych, jest systemem wielokrotnego użytku. System „Głuptak”, służy także do identyfikacji podwodnych pułapek. Podobne cele spełnia Hugin 1000 MR, zakupiony przez Stocznię Remontową w Gdańsku. Hugin jest przykładem autonomicznego pojazdu podwodnego AUV.
W panelu 5 dotyczącym konfliktów hybrydowych Damian Jarnicki przedstawił temat „Rosja i Eurazja. Topografia hybrydowej podatności” (Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach). Zaznaczono, iż samo pojęcie konfliktu hybrydowego jest niejednoznaczne i trudno je opisać nawet w środowisku naukowym. Zwrócono uwagę, iż Rosja dąży stopniowo do restauracji swojego imperium, testując od 2008 roku Zachód i jego tolerancję na swoje ambicje. Tym niemniej w poszerzaniu swoich stref wpływów i umacnianiu pozycji przez USA, Rosję I Chiny istnieje pewien consensus co do nowych reguł, wyznaczanych przez model konfliktów hybrydowych, a każdy z aktorów świadomy jest aktualnego rozkładu sił na geopolitycznej mapie świata. Zastanawiano się także który z podmiotów państwowych na mapie euroazjatyckiej jest narażony najbardziej na zakulisowe i imperialne działania Rosji.
Patrycja Reich z AMW w Gdyni poruszyła temat Szczytu NATO w Warszawie w referacie pt. „Bezzębny tygrys czy silny kolektyw? Zagrożenia hybrydowe w Europie w ujęciu Szczytu NATO w Warszawie„. W porównaniu do Szczytu NATO w Lizbonie, na Szczycie w Warszawie odmiennie oceniono skalę zagrożeń na terenie Eurazji, a szczególnie relacje na linii NATO-Rosja. W wystąpieniu opisano, iż w 2016 roku UE zdecydowała się na przejęcie względem Rosji bardziej konkretnych i indywidualnych środków ograniczających. Rozwój konfliktu hybrydowego na Ukrainie, także kolejne rosyjskie zakusy względem Mołdawii zmobilizowały sojusz do przyjęcia bardziej zdecydowanych form nacisku, mających na celu wzmocnienie i ochronę wschodniej flanki NATO. Opisano także istotę konfliktów hybrydowych, którego sztandarowym przykładem może być konflikt na Ukrainie.
Paweł Kenig z Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie poświęcił temat obronie terytorialnej w wystąpieniu pt. „Tworząca się Obrona Terytorialna a przeciwdziałanie konfliktowi hybrydowemu„. W swoim referacie postuluje powołanie nowej Obrony Terytorialnej, totalnej, kompleksowej, obywatelskiej, która w oparciu o efektywne działania w skali mikro mogłaby wzmocnić obronę kolektywną w skali makro. Potrzeby takie motywowane są realiami prowadzonej wojny na Ukrainie, gdzie ludność cywilna w sposób szczególny jest narażona na ataki. Wojna hybrydowa jest w tym kontekście odejściem od tradycyjnych reguł wojennych pruskiego stratega Clausewitz`a. Podkreślono, iż odejście od idei Obrony Terytorialnej w Polsce, stało także w sprzeczności ze wskazaniami starożytnego chińskiego stratega wojennego Sun Tzu, nie wspominając Clausewitz`a. Wskazano także, iż obcy interes narodowy próbuje kształtować pewne postawy społeczne w mediach, wykorzystuje podziały społeczne, a celem OT byłoby wzmocnienie odporności na agenturalne i obce wpływy, zaś w wypadku wojny byłaby wsparciem dla formacji regularnych.
Z kolei Monika Dziuba zarysowała problem „Interdyscyplinarnego rozwoju społeczeństwa informacyjnego warunkiem zmniejszenia negatywnego wpływu działań hybrydowych w środowisku cywilnym„. W odróżnieniu od poprzedniego wystąpienia, gdzie większą wartość przykładano do wyszkolenia wojskowego cywili, dostępie do broni, zwrócono większą uwagę na wykształcenie elit intelektualnych oraz dbanie o interdyscyplinarny, wielokierunkowy rozwój społeczeństwa. Samą koncepcję wojny hybrydowej zaliczono do wojny czwartej generacji, gdzie w warunkach rozwoju społeczeństwa informacyjnego dużą wagę przykłada się walce z dezinformacją i propagandą. Wsparciem w tym zakresie powinna być większa znajomość historii własnego kraju, ale też sąsiadów, przyczyn powstawania konfliktów, ochrona niejawnych informacji prywatnych i publicznych itd. Dbałość o systemy bezpieczeństwa w sektorach teleinformatycznych powinna motywować społeczeństwo do rozwijania wiedzy odnośnie cyberprzestrzeni, informatyki. Wybór opcji interdyscyplinarnej wypłynął m.in. z tego powodu, iż w warunkach prowadzenia wojny hybrydowej, kiedy zatarta została granica między wojną i pokojem, taki konflikt może oddziaływać na różnorodne dziedziny życia społecznego.