KONFERENCJA „Kryzys gruziński, oblicza i skutki”, zorganizowana przez Koło Naukowe Stosunków Międzynarodowych (Wydz. Politologii UMCS w Lublinie) oraz Forum Młodych Dyplomatów (przedstawicielstwo w Lublinie), 2008.
WPŁYWY ROSJI W GRUZJI NA TLE KONFLIKTÓW NA KAUKAZIE (fragmenty)
Marcin Pietrzyk
Z konfliktów, które pojawiły się na obszarze Kaukazu wraz z rozpadem ZSSR, możemy wymienić: konflikt karabaski (Armenia-Azerbejdżan), wojna w Czeczenii i Dagestanie (Federacja Rosyjska), konflikt w Północnej Osetii (FR), problem Lezginów (Azerbejdżan-FR) oraz konflikty w Gruzji (Pd. Osetia, Achazia).
Wraz umiejscowieniem napięć etnicznych i religijnych w Gruzji, zwykło się określać sytuację w tym kraju mianem „kocioł gruziński”. Widać wyraźnie jednak, iż problem gruziński to tak naprawdę problem całego Kaukazu, a nawet więcej. Ta kwestia dotyczy rozpadu ZSRR. Zbigniew Brzeziński w swojej książce „Wielka Szachownica” wspominał o terytorium zwanym „Euroazjatyckie Bałkany”, obejmującym tereny Kaukazu i Azji Środkowej.
Jeśli mowa o wpływach rosyjskich, należy sięgnąć także do aspektu cywilizacyjnego, aspektu religijnego. Rosja postrzegana w XIX wieku jako naturalny obrońca chrześcijaństwa mogła te wpływy z łatwością rozszerzać. Gruzja w dobie konfliktu karabaskiego, stała się kluczowym graczem w regionie Kaukazu. W czasie, kiedy trasy przebiegu rurociagów przez Czeczenię i Karabach zostały zablokowane, względna stabilizacja w Gruzji po wyciszeniu konfliktu w Osetii i Abchazji w latach dziewięćdziesiątych, czyniła zeń atrakcyjny kraj tranzytowy. Teraz po krótkiej wojnie w Osetii Południowej w sierpniu 2008 roku, gruzińska pozycja geopolityczna może się zmniejszyć.
Gruzja przeżywa szereg konfliktów wewnętrznych na tle etniczno-religijnym, wyraźne są także animozje pomiędzy samymi Gruzinami, Ormianami i Rosjanami, nie wspominając Abchazów i Osetynów. Ponadto nowy prezydent Michaił Saakaszwili rozpoczął w kraju program walki z korupcją, zorganizowaną przestępczością, odsuwaniem komunistów od władzy, a także ograniczaniem wpływów lobby rosyjskiego. W efekcie pozytywne zmiany, takie jak rewolucja róż, wkrótce zamieniły się w niezadowolenie społeczne, a budowanie etosu gruzińskiego, mogło niepokoić inne narodowości.
Po wybuchu konfliktu karabaskiego pojawił się problem przesyłu kaukaskiej ropy do Turcji i na Zachód. Armenia, strategiczny sojusznik Rosji blokowała jego przebieg przez swoje terytorium. Resentymenty ormiańsko – tureckie są jednak znacznie głębsze, aniżeli konflikt karabaski. Chodzi o holokaust Ormian w latach 1915-17, wcześniejsze poddaństwo Ormian względem Turków w Ottomańskiej Turcji. To ekspansja carskiej Rosji w XIX wieku na terytorium Kaukazu wspomagała ruchy narodowe Ormian, choć ich gwałtowne przebudzenie spowodowało krwawy odzew Turków.
Oprócz Ormian, narodem wspierającym interesy Rosji w Gruzji, pozostają Osetyni. Ten naród, podobnie jak Rosjanie wywodzący się z pnia indoeuropejskiego, zawsze pozostawał w silniejszym związku z Rosjanami. W prostej linii są oni potomkami Alanów, czy też Scyto-Sarmatów.
Kolejny ważny element w kwestii wpływów rosyjskich w Gruzji, to sprawa mniejszości rosyjskiej na terenie tego kraju, jak zresztą podobnie na terenie całego b. ZSRR. Ta kwestia wiąże się także z kategorią „obywatela radzieckiego”, czy też sowieckiego w obrębie całego imperium. Rosjanie, jak można się domyśleć byli głównymi propagatorami tej idei.
Po rozpadzie ZSRR, na terenie republik poradzieckich nastąpiło przebudzenie religijne, głównie na terenach islamskich, zwiększenie roli narodowości tytularnych, a także gwałtowne pogorszenie statusu Rosjan.