GENEZA I UPADEK PAŃSTWA ISLAMSKIEGO

W sprawie istnienia Państwa Islamskiego warto prześledzić historię, genezę, zasadnicze cechy tego organizmu politycznego, społecznego, choćby poprzez lekturę znanych i dostępnych książek na polskim rynku wydawniczym.

Joby Warrick pt. `Czarne flagi. Geneza Państwa Islamskiego`, (2015), Grupa Wyd. Foksal, Warszawa 2017.

W pierwszej z wybranych lektur można odnaleźć genezę powstania ISIS. Bazując w dużej mierze na relacjach pracowników wywiadu, J. Warrick rekonstruuje losy symbolicznego twórcy ISIS, Abu Musaba Az-Zarkawiego. Z książki można się dowiedzieć, iż Zarkawi, twórca `Dżama’at at-Tauhid wa-al-Dżihad` (Islamskie Państwo Iraku) fascynował się pierwotnie Nur ad-Dinem, księciem Damaszku od 1154 roku. Ojcem Nur ad-Dina był atabeg Mosulu i Aleppo zwany `Zengi`. Koło Tikritu w obecnym Iraku atabega `Zengiego` miał ponoć uratować ojciec Saladyna.

Warrick opisuje drogę kształtowania się ideologii tego jednego z bardziej znienawidzonych osób na Zachodzie. Poprzez najgorsze więzienie w Jordanii (dawna forteca `Al-Dżafr`), po spotkanie z ojcem ogólnoświatowego ruchu dżihadystów na granicy afgańsko-pakistańskiej w 1989 roku, czy po walki w Iraku w latach 2003-2006. Autor wskazuje na dużą rolę w polowaniu na Zarkawiego, który pozostawał nieuchwytny, aż do 2006 roku, gen. Stanleya McChrystala, czy oficer CIA – Nady Bakos.

W książce omówiono także rolę zainspirowania przez Zarkawiego do samobójczego zamachu Sajjidy ar-Riszawi, której nie udało się zdetonować ładunku w Ammanie w 11.2005 roku. Tym niemniej w serii innych zamachów w tym samym czasie zginęło w hotelach w Ammanie kilkadziesiąt osób. W tej sprawie Sajjidę miał przesłuchiwać Ali Burzak, oficer jordańskich sił specjalnych zwany „Czerwonym Diabłem”. Kiedy Zarkawiego zabito w 06.2006 roku, radość miała ponoć zapanować w Ammanie, zaś w Zarce miały się odbyć `protesty na cześć najsłynniejszego syna tego miasta` (s. 296-304).

W czasie kiedy Zarkawi ukrywał się w Iraku, organizował różne krwawe akcje przeciwko Amerykanom, żołnierzom Koalicji, czy szyitom, przyszły założyciel Państwa Islamskiego Al-Bagdadi, został ujęty w Al-Faludży w 1.2004 roku i osadzony w `Camp Bucca` w Iraku (s. 360).

Między wiarą a rozsądkiem. Damaszek w okresie wypraw krzyżowych w świetle kronik arabskich`, Wyd. UJ, Kraków 2004.

 

 

 

W świetle historii 12-wiecznej Syrii, roli Nur ad-Dina w tym czasie, warta polecenia jest książka dr hab. Adama Bieńka (1968-2015) pt. `Między wiarą a rozsądkiem. Damaszek w okresie wypraw krzyżowych w świetle kronik arabskich`.

  • Z kolei francuski dziennikarz Samuel Laurent opisuje działanie ISIS w jego początkowej fazie, kiedy samozwańczy kalifat zaskoczył świat, zarówno swoją brutalnością, jak i szybkim rozwojem. Jego książka pt. `Kalifat terroru` to przejrzysty i rzeczowy przewodnik po najważniejszych strukturach ISIS, jak armia, wymiar sprawiedliwości, wywiad, finansowanie, media, rola kalifa.
  • Jak wielkie to było zaskoczenie dla świata, postępy militarne ISIS, tak we wstępie  komentuje ten fakt S. Laurent: „W 06.2010 roku komendant sił amerykańskich w Iraku wygłosił triumfalną mowę o Państwie Islamskim `80 procent ich przywódców nie żyje lub zostało schwytanych. Pozostali czują się pokonani.”

Kalifat terroru. Kulisy działania Państwa Islamskiego`, Wyd. Foksal, Warszawa 2014.

  • Obecnie po upadku Państwa Islamskiego sytuacja wygląda podobnie. Świat stopniowo zapomina o sprawie Państwa Islamskiego, a temat konfliktu w Syrii został zastąpiony niespodziewaną pandemią koronawirusa.
  • Odnośnie schyłkowej fazy istnienia ISIS, warto przywołać nadal dość aktualną książkę, a mianowicie pozycję Pawła Pieniążka pt. `Po kalifacie. Nowa wojna w Syrii`, Wołowiec 2019.

Po kalifacie. Nowa wojna w Syrii`, Wołowiec 2019.

  • Od premiery książki minęło już trochę czasu (17.07.2019 r.). Książka opisuje sytuację po odwrocie ISIS w takich miejscach Syrii, jak Ar- Rakka, Manbidż (muhafaza Aleppo), Ajn Isa (muhafaza Ar-Rakka), Efrin (w latach 2014-2018 stolica kurdyjskiej `Rożawy`).  Jak wspomniano we wstępie: „W marcu 2019 roku, po odbiciu z rąk dżihadystów ich ostatniej enklawy, miejscowości Al-Baghuz Faukani (muhafaza Der ez-Zor) na wschodzie kraju, Syryjskie Siły Demokratyczne ogłosiły koniec kalifatu”.
  • W książce zwrócono dużą wagę na czynnik kurdyjski, który wcześniej mniej istotny, to w końcowej fazie konfliktu dominował w czasie upadku Państwa Islamskiego (już po zajęciu miasta Mosulu przez irackie wojska, wspierane przez Iran).
  • W tym czasie wyraźne były także napięcia kurdyjsko-tureckie, złożona sytuacja w samym obozie atlantyckim odnośnie czynnika kurdyjskiego, nie wspominając o delikatnych relacjach na linii NATO- Turcja – Rosja.
  • Jeśli w książce J. Warricka główną omawianą postacią  był Zarkawi, to w przypadku książki P. Pieniążka, korespondenta wojennego, obecnego w Syrii w tym czasie, będzie nim Abdullah Öcalan, który miał inspirować Kurdów do oporu, zarówno przeciwko Turcji, tak później wobec Państwa Islamskiego.
  • Jeśli w tym czasie zawołaniem dżihadystów było hasło `Allahu Akbar` (Bóg jest wielki), to w przypadku oddziałów kurdyjskich jest to `Niech żyje przywódca Apo` (Öcalan).
  • W tym czasie sytuacja Kurdów jest bardzo trudna. W 2017 roku Syryjskie Siły Demokratyczne (w tym wiodące kuryjskie YPG) odbijają Ar-Rakkę, a już w październiku armia iracka zajmuje kurdyjski Kirkuk i Sengal. W ramach tureckiej operacji `Gałąź oliwna` tureckie wojska zajmują obszar wokół Efrinu w Syrii.

 

  • Podsumowując lekturę wyżej wymienionych książek wobec obecnych konfliktów na Bliskich Wschodzie, po dekadzie istnienia Państwa Islamskiego, rywalizacji mocarstw w nowych warunkach politycznych coraz częściej kwestionuje się stary układ granic, czy porządek geopolityczny po układzie Sykes- Picot w 1916 roku (tajne porozumienie pomiędzy Francją i Wielką Brytanią odnośnie granic na Bliskim Wschodzie).

`ISIS. Wewnątrz armii terroru, Warszawa 2015.

  • W ramach dygresji jeszcze Michael Weiss i Hassan Hassan w swojej książce pt. `ISIS. Wewnątrz armii terroru, Warszawa 2015, przypominają, iż „przed przyłączeniem  się do drugiej wyprawy krzyżowej Saladyn głosił kazania w Wielkim Meczecie An-Nuri. Miejsce kazania, które Al-Bagdadi wygłosił 28.06. 2014 r., było zatem wybrane świadomie” (s. 43).
  • 10 lat wcześniej Zarkawi straszył Zachód, iż „tutaj w Iraku skrzesaliśmy iskrę, której żar będzie rósł, aż spopieli wojska krzyżowców w Dabiqu”.  (s. 29, J. Warrick, Czarne flagi…). Dabiq oznacza, wzmiankowane w Koranie miasto w północnej Syrii, gdzie miałoby dojść do ostatecznej bitwy Rzymu ze światem islamu.

 

ZOBACZ TAKŻE:

 

TEKST W PDF