W dniach 13-15 maja 2008 roku Krakowianie mieli możliwość bliższego zapoznania się z – szeroko rozumianą – kulturą krajów arabskich, co umożliwiły im IV Dni Arabskie w Krakowie, które okazały się wielkim sukcesem młodych działaczy na rzecz dialogu międzykulturowego Zachodu ze Światem Arabskim.
Całe przedsięwzięcie zostało zorganizowane przez Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ oraz Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty w ramach kampanii „1001 działań na rzecz dialogu”, przy współpracy Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ambasady Państwa Kuwejtu, Ambasady Królestwa Arabii Saudyjskiej oraz Ambasady Republiki Libanu, a także przy finansowym wsparciu Euro-Śródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh, z siedzibą w Aleksandrii.
IV Dni Arabskie w Krakowie były objęte honorowym patronatem JM Rektora UJ – prof. dra hab. Karola Musioła, Ambasadora Państwa Kuwejtu w Polsce, Ambasadora Królestwa Arabii Saudyjskiej w Polsce, Ambasadora Republiki Libanu w Polsce, Ambasadora Królestwa Szwecji w Polsce, Ambasadora Królestwa Belgii w Polsce oraz BAS British Alumni Society.
Realizację przedsięwzięcia rozpoczęto we wtorek (13.05.2008) niezwykle ciekawym wykładem dr Beaty Kowalskiej, poświęconym obrazowi kobiety arabskiej w oczach Europejczyków, w konfrontacji z rzeczywistością bliskowschodnią. Następnie oficjalnej inauguracji Dni Arabskich dokonał Kierownik Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ – prof. dr hab. Adam W. Jelonek, w obecności Ambasadora Państwa Kuwejtu – Pana Khalida Al-Shaibaniego.
Po oficjalnym otwarciu odbył się mały bankiet, podczas którego zaserwowano gościom słodkie przysmaki Bliskiego Wschodu. Następnie Ambasador Kuwejtu dokonał otwarcia wystawy zdjęć z Libanu, pt. „NO PHOTO”, autorstwa studentów oraz członków Stowarzyszenia Bliskowschodnie Horyzonty – Moniki Czerniejewskiej, Natalii Bahlawan oraz Karola Badohala, obrazujących współczesną sytuację w tym kraju.
Tego samego dnia wieczorem, w ramach Festiwalu Filmów Arabskich, w pomieszczeniach Klubu Re (przy ul. Św. Krzyża 4) zorganizowano slajdowisko, pt. „Wspomnienia z Libanu”, po którym nastąpił pokaz filmów, poświęconych współczesnej sytuacji na Bliskim Wschodnie. Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty zaprezentowało dwa filmy, z czego największym zainteresowaniem cieszył się obraz Erana Riklisa – „The Syrian Bride”, ukazujący złożone problemy mniejszości druzyjskiej, uwikłanej w konflikt izraelsko-syryjski o Wzgórza Golan.
Następnego dnia, w środę (14.05.2008) – w Katedrze Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ – odbył się cykl trzech wykładów, pod zbiorczym tytułem „Oblicza dialogu – stosunki euro-arabskie w XXI wieku”. Głównym organizatorem przedsięwzięcia było tym razem Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ.
W spotkaniu wzięło udział troje znakomitych specjalistów, zajmujących się problematyką arabską (dr Wacław Przemysław Turek), stosunkami Unii Europejskiej z krajami arabskimi i Izraelem (dr Magdalena Góra) oraz problematyką mniejszości muzułmańskich w Europie (mgr Konrad Pędziwiatr). Całość konferencji, uwieńczonej gorącą dyskusją z udziałem prelegentów oraz publiczności, znakomicie moderował mgr Łukasz Fyderek z Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ.
Cykl wystąpień zainaugurował dr W. Turek wykładem poświęconym stosunkom Europy ze światem arabskim w perspektywie historycznej, dotyczącym dziejów trudnego sąsiedztwa oraz niesymetrycznych stosunków między tymi światami, które w ogromnym stopniu determinują wydarzenia obecne. Konkluzją wykładu dra W. Turka było stwierdzenie, iż dla Arabów stosunki z Europą, a ściślej mówiąc z głównymi graczami europejskiej sceny politycznej, przez wiele wieków sprowadzały się do eksploatacji Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej przez mocarstwa kolonialne oraz krzywd spowodowanych licznymi wojnami, wywołanymi przez Europejczyków, lub toczących się z ich udziałem.
Jako druga wystąpiła dr M. Góra, której wykład dotyczył stosunków państw Unii Europejskiej z arabskimi krajami basenu Morza Śródziemnego, a zwłaszcza koncepcji „unii dla śródziemnomorza” (i kontrowersji z nią związanych), zaproponowanej przez prezydenta Francji – Nicolasa Sarkoziego. Pomysł Sarkoziego jest konsekwencją, zainicjowanego w latach dziewięćdziesiątych, Partnerstwa Europejsko-Śródziemnomorskiego, którego celem jest ograniczenie wpływu czynników sprzyjających destabilizacji i radykalizacji Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. W ramach Partnerstwa – w 1995 roku zapoczątkowano tzw. proces barceloński, zmierzający do pogłębienia owego partnerstwa, w zakresie: dialogu politycznego, stosunków gospodarczych i finansowych oraz wymiany kulturalnej i osobowej.
Cykl wykładów wieńczyło wystąpienie mgra K. Pędziwiatra, który w nowatorski sposób przedstawił dzieje islamu w Europie, wysuwając jednocześnie tezę, iż jest on zapomnianym filarem cywilizacji europejskiej. Po części historycznej przyszła kolej na socjologiczną analizę współczesnych problemów mniejszości muzułmańskich w Europie, scharakteryzowanych szczegółowo w książce autorstwa prelegenta – „Od islamu imigrantów do islamu obywateli: muzułmanie w krajach Europy Zachodniej”, którą można było zakupić w trakcie trwania konferencji.
Po części wykładowej przyszła kolej na podsumowanie i niezwykle ciekawą dyskusję naukową, którą niestety trzeba było przerwać z uwagi na ograniczenia czasowe. Mimo tej niedogodności, można stwierdzić, że przedsięwzięcie zakończyło się pełnym sukcesem.
W środowy wieczór, kontynuowano Festiwal Filmów Arabskich. Tym razem Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty zaprezentowało slajdowisko, pt. „Egipt – tu i teraz (Huna wa-l-aan)”, a następnie dwa filmy – „West Beirut”, w reżyserii Ziada Doueiriego, ukazujący pierwsze dni libańskiej wojny domowej (wybuchłej w 1975 roku) oraz „The Closed Doors”, w reżyserii Atefa Hetata.
Tymczasem w czwartek (15.05.2008) przyszła kolej na kolejne dwa bardzo ciekawe filmy – „Iraq in fragments”, w reżyserii Jamesa Longley’a oraz „Until when…”, w reżyserii Dahna Abourahme’a. Projekcje owych filmów oraz dyskusję na ich temat zorganizowano tym razem w Kawiarni Naukowej przy ul. Jakuba 29-31.
Z pośród wszystkich filmów zaprezentowanych podczas Dni Arabskich, najciekawszy (naszym zdaniem) był „West Beirut”, ukazujący ograniczoną możliwość dialogu międzyreligijnego w Beirucie, mieście podzielnym na wzajemnie zwalczające się fakcje – chrześcijańską i muzułmańską. Głównymi bohaterami filmu jest troje libańskich nastolatków – dwóch muzułmańskich chłopców i chrześcijanka. Wojna na ulicach Bejrutu jest dla nich (początkowo) jedynie młodzieńczym wyzwaniem, zabawą. Z czasem jednak to ona staje się głównym elementem ich osobistego życia oraz przyczyną tragedii ich rodzin. „West Beirut” w doskonały sposób ukazał jak bagatelizowany początkowo konflikt zmienił się w tragedię wszystkich mieszkańców tego małego, śródziemnomorskiego państewka – niegdyś nazywanego Szwajcarią Bliskiego Wschodu…
IV Dni arabskie w Krakowie wieńczyła impreza arabska, zorganizowana wspólnie przez Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ oraz Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty w podziemiach lokalu – Drukarnia Jazz Club, mieszczącego się przy ul. Nadwiślańskiej 1. Program obejmował pokaz tańca brzucha, zabawę przy muzyce arabskiej, malowanie henną oraz poczęstunek. Oczywiście największym zainteresowaniem cieszył się pokaz tańca arabskiego, zaprezentowanego przez tancerki ze szkoły Dance Globe – School and Teatre. Zabawa trwała do późnych godzin nocnych i – w ramach dialogu międzykulturowego – nie była pozbawiona możliwości spożywania złocistego napoju…
Tegoroczne zainteresowanie Dniami Arabskimi znacznie przerosło oczekiwania organizatorów. Całe przedsięwzięcie odniosło ogromny sukces – kulturalny i naukowy. Największą frekwencję zanotowano podczas projekcji filmów arabskich, slajdowisk oraz wykładów otwartych, co wskazuje na duże zainteresowanie problematyką bliskowschodnią oraz uwidacznia społeczne zapotrzebowanie na kolejne przedsięwzięcia tego typu.
Filmy prezentowane podczas dni Arabskich:
WestBeirut,
Granice dzielące pogrążone w wojnie domowej miasto nie omijają życia osobistego bohaterów. Częścią dzieciństwa trójki nastoletnich przyjaciół: sunnity Tareka i Omara oraz chrześcijańskiej dziewczynki May staje się wojna – nie trzeba odrabiać zadań i chodzić do szkoły, przemoc i demonstracje siły są fascynujące, a przekraczanie granicy wschodni Bejrut-zachodni Bejrut jest świetną zabawą. Z czasem jednak wspaniała przygoda zamienia się w tragedię…
Haschisch, Niemcy, reż. Daniel Grabner, 80 m.
Małe miasteczko wysoko w górach Ketama, północne Maroko. Od wieków życie ludzi jest tu związane z haszyszem. Film szkicuje portret tego życia: haszysz jako codzienna praca, haszysz jako biznes, haszysz jako podstawa i filozofia socjalnego systemu, haszysz jako medium snów i haszysz jako”powód do stagnacii…
The Closed Doors, Atef Hetata, Egypt, lh 45 min,fab
Akqa toczy się w czasie wojny w Zatoce Perskiej. Mohammad dojrzewa w świecie pełnym przemocy, radykalizmu i sprzeczności…jaką drogę wybierze dla siebie?
Until when…, Dahna Abourahme, lh l6 min,dok
Akcja toczy się w palestyńskim obozie w okolicach Betlejem. Cztery różne palestyńskie rodziny opowiadają o zmartwieniach przeszłości i nadziejach na przyszłość.
Iraq in fragments, James Longley, lh34min, dok
Trzy z wielu puzzli irackiej układanki – jedenastoletni, osierocony przez ojca Mohammad i jego marzenia, niezadowoleni zwolennicy szyickiego przywódcy Muktady as-Sadra oraz kurdyjska rodzina i jej nadzieje na
wolność i lepsze jutro.
The Syrian Bride, Eran Riklis,fab.
Miasteczko położone na okupowanych przez Izrael Wzgórzach Golan, zwykła muzułmańska rodzina, śliczna panna młoda, niezwykły, syryjski pan młody i ślub który rozdzielna rodzinę na zawsze…
NOTY O AUTORACH:
Michał Lipa – mgr politologii (specjalność – europeistyka); absolwent Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; student studiów bliskowschodnich na Uniwersytecie Jagiellońskim; członek Bliskowschodniego Koła Naukowego; współzałożyciel i Zastępca Redaktor Naczelnej czasopisma „Studia Bliskowschodnie”; autor depesz prasowych w Portalu Spraw Zagranicznych, poświęconych Afryce Północnej (głównie Egiptowi) oraz współorganizator IV Dni Arabskich w Krakowie.
Zainteresowania: procesy społeczno-kulturowe i polityczne na Bliskim Wschodzie, opozycja w arabskich systemach władzy autorytarnej, fundamentalizm islamski i procesy modernizacyjne na Bliskim Wschodzie oraz relacje Zachodu ze Światem Islamu.
Aleksandra Wilczura – mgr historii, judaista, orientalista, etnograf; absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego; stypendystka im. Josepha Conrada na Uniwersytecie w Oxfordzie w zakresie studiów żydowskich; laureatka The One-Year Franz Rozenzweig Fellowship w Europejskim Instytucie Studiów Żydowskich w Sztokholmie; autorka licznych artykułów o tematyce żydowskiej, izraelskiej oraz bliskowschodniej; współzałożycielka i Redaktor Naczelna czasopisma „Studia Bliskowschodnie” oraz współorganizatorka IV Dni Arabskich w Krakowie.
Zainteresowania: procesy społeczno-kulturowe Bliskiego i Dalekiego Wschodu, fundamentalizm religijny, konwersje religijne i kulturowe, muzykologia i etnografia żydowska, orientalizm, dzieje orientalistyki polskiej i rosyjskiej.
Zobacz także: