STOSUNKI SPO\u0141ECZNO – POLITYCZNE
\nDEMOKRACJA DLA WSZYSTKICH<\/p>\n
Czy uda si\u0119 Amerykanom narzuci\u0107 demokracj\u0119 krajom, kt\u00f3re jeszcze nie s\u0105 gotowe przyj\u0105\u0107 obcego systemu politycznego? Obecno\u015b\u0107 Amerykan\u00f3w w Iraku mo\u017ce pom\u00f3c przy rodzeniu si\u0119 demokracji w tym kraju. Ale wydaje si\u0119, \u017ce ten eksperyment demokratyczny nie b\u0119dzie \u0142atwym zadaniem do zrealizowania z r\u00f3\u017cnych powod\u00f3w…<\/p>\n
Ten kraj znajdowa\u0142 si\u0119 przez kilkadziesi\u0105t lat pod silnym wp\u0142ywem dyktatury, a demokracja dla tego narodu pozostawa\u0142a obca. Po drugie w tym kraju mieszkaj\u0105 muzu\u0142manie szyici, kt\u00f3rzy stanowi\u0105 60% ludno\u015bci kraju oraz muzu\u0142manie sunnici, stanowi\u0105cy 35%. W przypadku sunnit\u00f3w 15% z nich stanowi\u0105 Kurdowie, kt\u00f3rzy d\u0105\u017c\u0105 do utworzenia w p\u00f3\u0142nocnym Iraku wolnego Kurdystanu.<\/p>\n
W Iraku przynale\u017cno\u015b\u0107 etniczna, czy religijna jest silniejsza od przynale\u017cno\u015bci pa\u0144stwowej. Nale\u017cy pami\u0119ta\u0107 o istotnej roli plemiennej struktury spo\u0142ecze\u0144stwa irackiego. Do tego dochodzi jeszcze potrzeba wykszta\u0142cenia \u015bwiadomo\u015bci politycznej obywateli, polepszenia sytuacji gospodarczej i zapewnienia bezpiecze\u0144stwa. Te wszystkie powody razem mog\u0105 stanowi\u0107 istotn\u0105 przeszkod\u0119 dla demokratyzacji tego kraju.<\/p>\n
Irak pod w\u0142adz\u0105 Saddama pozostawa\u0142 pa\u0144stwem prawie totalitarnym. Has\u0142a nacjonalistyczne, jakie wysuwa\u0142a partia Baas za rz\u0105d\u00f3w Saddama zosta\u0142y usuni\u0119te z program\u00f3w obecnych ruch\u00f3w politycznych, Irak za\u015b idzie w kierunku radykalizacji i odrodzenia fundamentalizmu religijnego, zar\u00f3wno w\u015br\u00f3d sunnit\u00f3w, jak i szyit\u00f3w. Gdyby w\u0142adz\u0119 przej\u0119\u0142y ugrupowania szyickie, mieliby\u015bmy do czynienia z pa\u0144stwem wojuj\u0105cych fundamentalist\u00f3w. Najlepszym dowodem na to jest rewolta radykalnego przyw\u00f3dcy szyit\u00f3w Muktady Al Sadra.<\/p>\n
Pomimo, \u017ce stosunek wi\u0119kszo\u015bci szyit\u00f3w wobec okupacji Iraku pozostaje umiarkowany, to jednak ich nastroje mog\u0105 si\u0119 zradykalizowa\u0107, je\u017celi oka\u017ce si\u0119, \u017ce Amerykanie zechc\u0105 pozosta\u0107 w Iraku zbyt d\u0142ugo. Fundamentali\u015bci maj\u0105 inn\u0105 wizj\u0119 budowania ustroju, dlatego b\u0119d\u0105 chcieli zbudowa\u0107 pa\u0144stwo islamskie. Oni nie zgodz\u0105 si\u0119 na demokracj\u0119 w stylu zachodnim, kt\u00f3ra nie uwzgl\u0119dnia zasad ich religii i kultury kraju. Wed\u0142ug Francis Fukayama demokracja powinna by\u0107 zbudowana na bazie w\u0142asnych do\u015bwiadcze\u0144 historycznych, kulturowych, spo\u0142ecznych, bowiem ludzie z zewn\u0105trz nie s\u0105 w stanie stworzy\u0107 wi\u0119zi \u0142\u0105cz\u0105cych tych ludzi w obr\u0119bie narod\u00f3w.<\/p>\n
Decyduj\u0105cym sprawdzianem ameryka\u0144skiej idei demokratyzacji b\u0119dzie to z jakim sukcesem zako\u0144czy ten proces w Iraku. Co wp\u0142yn\u0119\u0142o na ameryka\u0144sk\u0105 administracj\u0119, \u017ce nagle zacz\u0119\u0142a promowa\u0107 demokracj\u0119 w tym regionie? Wi\u0119kszo\u015b\u0107 analityk\u00f3w jest zdania, \u017ce g\u0142\u00f3wnym powodem zmiany ameryka\u0144skiej polityki wobec tego regionu by\u0142o zagro\u017cenie zwi\u0105zane z zamachami z 11 wrze\u015bnia 2001 roku. Amerykanie doszli do wniosku, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 zamachowc\u00f3w pochodzi\u0142a z kraj\u00f3w b\u0119d\u0105cych sojusznikami Stan\u00f3w Zjednoczonych (15 zamachowc\u00f3w pochodzi\u0142o z Arabii Saudyjskiej). Innymi s\u0142owy, jednym z najwa\u017cniejszych powod\u00f3w wzrostu zagro\u017cenia terroryzmem by\u0142 brak wolno\u015bci, demokracji i r\u00f3wno\u015bci spo\u0142ecznej. Z drugiej strony prezydent George Bush przyznawa\u0142, \u017ce przedtem nie interesowa\u0142a go demokracja w regionie Bliskiego Wschodu. USA popiera\u0142y jednak ka\u017cdy re\u017cim, kt\u00f3ry zapewnia\u0142 ich interesy, nawet je\u017celi ten re\u017cim polityczny by\u0142 dyktatorski, czy nie szanowa\u0142 praw cz\u0142owieka.<\/p>\n
Pocz\u0105wszy od ko\u0144ca drugiej wojny \u015bwiatowej Stany Zjednoczone przyj\u0119\u0142y polityk\u0119 obrony swoich interes\u00f3w na Bliskim Wschodzie. Ich polityka polega\u0142a na strategii zachowania status quo, co znalaz\u0142o odzwierciedlenie w utrzymaniu istniej\u0105cych re\u017cim\u00f3w w tym regionie. Nie pozwolono tak\u017ce na zmian\u0119 polityki wewn\u0119trznej tych krajach. Dop\u00f3ki interesy ameryka\u0144skie nie by\u0142y nara\u017cone na niebezpiecze\u0144stwa, Amerykanie nie ingerowali w natur\u0119 tych re\u017cim\u00f3w, b\u0105d\u017a sprawy zwi\u0105zane z traktowaniem w\u0142asnych obywateli.<\/p>\n
Po drugie nie dopuszcza\u0142y one do zmian geopolitycznych, bowiem to mog\u0142oby wp\u0142yn\u0105\u0107 na r\u00f3wnowag\u0119 si\u0142 w regionie. Najwa\u017cniejsze okaza\u0142o si\u0119 zachowanie stabilizacji tych re\u017cim\u00f3w i zwalczanie narodowych si\u0142 opozycyjnych. Amerykanie a\u017c do 11 wrze\u015bnia 2001r. byli najwi\u0119kszymi przeciwnikami przeniesienia idei demokracji do kraj\u00f3w arabskich. Zmiany wewn\u0119trzne czy geopolityczne nie le\u017ca\u0142y w ich interesach, zw\u0142aszcza je\u017celi te totalitarne i autokratyczne re\u017cimy zapewni\u0142y im interesy i nie sprzeciwia\u0142y si\u0119 ich polityce. Amerykanie prowadz\u0105c tak\u0105 polityk\u0119 uzasadniali j\u0105 tym, \u017ce demokracja i jej mechanizmy nie s\u0105 zgodne z kultur\u0105 i warto\u015bciami arabskimi, a tak\u017ce z religi\u0105 islamsk\u0105 .<\/p>\n
Po trzecie strategia, kt\u00f3ra dotyczy\u0142a konfliktu izraelsko-palesty\u0144skiego, polega\u0142a na zapewnieniu przewagi Izraela, zbie\u017cnego z interesem ameryka\u0144skim, a tak\u017ce popieranie tego kraju przeciwko ka\u017cdej rosn\u0105cej sile arabskiej. Spowodowa\u0142o to podzia\u0142 w\u015br\u00f3d kraj\u00f3w arabskich na kraje radykalne, kt\u00f3re nie zgadza\u0142y si\u0119 z ich postaw\u0105 i polityk\u0105, jak Libia, Syria, czy Irak i na kraje umiarkowane, kt\u00f3re wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142y i nie sprzeciwia\u0142y si\u0119 tej polityce. USA w zamian tego nie popiera\u0142y si\u0142 opozycyjnych. Zw\u0142aszcza dotyczy to kraj\u00f3w Zatoki Perskiej, z kt\u00f3rymi Stany Zjednoczone maj\u0105 uk\u0142ady w dziedzinie wsp\u00f3\u0142pracy wojskowej i politycznej.<\/p>\n
W tym regionie w latach sze\u015b\u0107dziesi\u0105tych i siedemdziesi\u0105tych panowa\u0142 nacjonalizm arabski, zw\u0142aszcza w Iraku, Syrii i wi\u0119kszo\u015bci kraj\u00f3w arabskich. D\u0105\u017cono do zjednoczenia \u015bwiata arabskiego, ale niestety te kraje nie mog\u0142y tego zrealizowa\u0107. Jednym z tych powod\u00f3w by\u0142o istnienie polityki ameryka\u0144skiej, nie toleruj\u0105cej powstania uk\u0142adu pomi\u0119dzy tymi krajami. Powstanie takiego uk\u0142adu stanowi\u0142oby zagro\u017cenie dla interes\u00f3w ameryka\u0144skich, jak i istnienia pa\u0144stwa Izraela.<\/p>\n
Wobec nieudolno\u015bci nacjonalizmu arabskiego w latach osiemdziesi\u0105tych, zacz\u0119\u0142y powstawa\u0107 nowe organizacje islamskie i fundamentalistyczne. Wszystko to doprowadzi\u0142o do wzrostu radykalizmu islamskiego. Fundamentali\u015bci zacz\u0119li stanowi\u0107 g\u0142\u00f3wn\u0105 opozycj\u0119 w tych krajach, u\u017cywaj\u0105c przemocy do realizacji swoich cel\u00f3w. Fundamentalizm by\u0142 mocno zwalczany przez poszczeg\u00f3lne re\u017cimy arabskie. Spowodowa\u0142o to ich emigracj\u0119, zw\u0142aszcza na Zach\u00f3d. Kraje zachodnie zapewnia\u0142y im azyl polityczny, poniewa\u017c liczy\u0142y, i\u017c przyjmuj\u0105c si\u0142y islamskie, b\u0105d\u017a opozycjonist\u00f3w na swoje terytorium b\u0119d\u0105 mog\u0142y traktowa\u0107 p\u00f3\u017aniej opozycj\u0119 jako \u015brodek nacisku wobec tych kraj\u00f3w. Mog\u0142oby to okaza\u0107 si\u0119 pomocne, gdyby te kraje sprzeciwia\u0142y si\u0119 polityce Zachodu w tym regionie.<\/p>\n
Stany Zjednoczone popiera\u0142y islamskie si\u0142y w czasie wojny w Afganistanie. Z powodu obecno\u015bci armii sowieckiej w tym kraju pomagali oni arabskim bojownikom, przybywaj\u0105cym z r\u00f3\u017cnych kraj\u00f3w arabskich, b\u0105d\u017a islamskich. Te islamskie si\u0142y nie pozostawa\u0142y w konflikcie z USA. W naturze tych si\u0142 nie by\u0142o nastawienia przeciwnego Zachodowi, czy nastawienia antydemokratycznego, bardziej mia\u0142o ono charakter ewolucyjny. Uwa\u017cano, \u017ce komunizm by\u0142 g\u0142\u00f3wnym wrogiem islamu, dlatego te si\u0142y islamskie postanowi\u0142y go zwalcza\u0107.<\/p>\n
Koniec wojny w Afganistanie przyni\u00f3s\u0142 wzrost fundamentalizmu islamskiego w tym kraju. Cz\u0119\u015b\u0107 bojownik\u00f3w powr\u00f3ci\u0142a do swoich dom\u00f3w, jednak du\u017ca liczba pozosta\u0142a w Afganistanie i zwi\u0105za\u0142a si\u0119 z Osam\u0105 bin Ladenem, kt\u00f3ry stworzy\u0142 organizacj\u0119 Al-Kaida. Do chwili obecnej stanowi ona najwi\u0119ksze zagro\u017cenie na \u015bwiecie. Bin Laden d\u0105\u017cy\u0142 do stworzenia mi\u0119dzynarod\u00f3wki islamskiej, pragn\u0105c samemu stan\u0105\u0107 na jej czele. On stanowi\u0142 z pewno\u015bci\u0105 epigon zimnej wojny, walczy\u0142 w Afganistanie przeciwko komunizmowi i dlatego by\u0142 popierany przez USA. P\u00f3\u017aniej okaza\u0142o si\u0119, \u017ce antykomunizm nie oznacza\u0142, i\u017c mo\u017ce by\u0107 on tak\u017ce przyjacielem Stan\u00f3w Zjednoczonych. Ca\u0142y Zach\u00f3d na czele z USA sta\u0142 si\u0119 wrogiem numer jeden dla bin Ladena i jego organizacji. Fundamentali\u015bci islamscy w latach dziewi\u0119\u0107dziesi\u0105tych zacz\u0119li walk\u0119 o przej\u0119cie w\u0142adzy. Po anulowaniu demokratycznych wybor\u00f3w w Algierii, kiedy nie chciano dopu\u015bci\u0107 do w\u0142adzy islamist\u00f3w, dosz\u0142o do krwawej wojny domowej, kt\u00f3ra do dnia obecnego nie zosta\u0142a zako\u0144czona. Niemniej aktywni pozostaj\u0105 fundamentali\u015bci islamscy w Egipcie.<\/p>\n
Po upadku muru berli\u0144skiego \u015bwiat wkroczy\u0142 w er\u0119 jednobiegunow\u0105 pod przyw\u00f3dztwem Stan\u00f3w Zjednoczonych, kt\u00f3re pozostaj\u0105 absolutnym hegemonem. To supermocarstwo posiada r\u00f3\u017cne interesy na \u015bwiecie, a w obronie tych interes\u00f3w zmuszone jest do interwencji w konfliktach, albo do prowadzenia wojen. Realizacja tej polityki mo\u017ce mie\u0107 zwolennik\u00f3w, jak i przeciwnik\u00f3w na \u015bwiecie. Wrogo\u015b\u0107 wobec USA nie ogranicza si\u0119 tylko do \u015bwiata arabskiego, czy muzu\u0142ma\u0144skiego. Wrogo\u015b\u0107 ta nie jest spowodowana osobistymi przes\u0142ankami do narodu ameryka\u0144skiego, ale do jego polityki zagranicznej, z kt\u00f3r\u0105 nie wszyscy ludzie si\u0119 zgadzaj\u0105 i czasami padaj\u0105 jej ofiarami. Z drugiej strony nar\u00f3d ameryka\u0144ski, kt\u00f3ry jest zaj\u0119ty w\u0142asnymi codziennymi sprawami, nie pozostaje odpowiedzialny za polityk\u0119 zagraniczn\u0105 swojego kraju. Przeci\u0119tny Amerykanin nie jest zorientowany w prowadzonej polityce zagranicznej USA na \u015bwiecie, ani w tym jakie ona mo\u017ce mie\u0107 niekorzystne reperkusje dla USA. Kiedy wybuchaj\u0105 konflikty, Amerykanie pozostaj\u0105 w szoku i nie potrafi\u0105 wyt\u0142umaczy\u0107 przyczyn powstania konfliktu.<\/p>\n
Po pierwszej i drugiej wojnie \u015bwiatowej polityka USA w stosunku do Bliskiego Wschodu uzale\u017cniona by\u0142a od dora\u017anych interes\u00f3w gospodarczych w tym regionie. Arabowie postrzegali w USA odpowiedniego partnera w odr\u00f3\u017cnieniu od kolonialnych kraj\u00f3w europejskich, jak Wielkiej Brytanii, Francji, czy W\u0142och, kt\u00f3re podzieli\u0142y ten region. Ale sytuacja uleg\u0142a zmianie po powstaniu pa\u0144stwa Izrael w 1948 roku, kiedy USA popiera\u0142y polityk\u0119 tego kraju. Arabowie krytykuj\u0105 takie nastawienie ameryka\u0144skie, kt\u00f3re nie uwzgl\u0119dnia nacisk\u00f3w na Izrael w celu wycofania si\u0119 z ziem arabskich i powstania pa\u0144stwa palesty\u0144skiego. Niech\u0119\u0107 nie jest tylko wyra\u017cana przez przyw\u00f3dc\u00f3w tych kraj\u00f3w, ale przez organizacje nacjonalistyczne i islamskie. Wrogo\u015b\u0107 tych organizacji nie jest skierowana tylko przeciwko USA, ale przeciwko tym re\u017cimom, kt\u00f3re wsp\u00f3\u0142pracuj\u0105 i utrzymuj\u0105 dobre stosunki z USA. Te organizacje walcz\u0105 o przej\u0119cie w\u0142adzy w tych krajach i widz\u0105 w USA, popieraj\u0105ce te re\u017cimy g\u0142\u00f3wn\u0105 przeszkod\u0119 w realizacji ich plan\u00f3w politycznych. Po upadku lewicowych partii i os\u0142abieniu nacjonalistycznych organizacji si\u0142y islamskie s\u0105 teraz g\u0142\u00f3wn\u0105 si\u0142\u0105 opozycyjn\u0105 w krajach Bliskiego Wschodu. Re\u017cimy te przy poparciu USA wyra\u017caj\u0105 obaw\u0119, \u017ce fundamentali\u015bci mog\u0105 przej\u0105\u0107 w\u0142adz\u0119, co mo\u017ce stanowi\u0107 istotne zagro\u017cenie dla \u017cywotnych interes\u00f3w Stan\u00f3w Zjednoczonych w tym wa\u017cnym regionie \u015bwiata.<\/p>\n
Je\u015bli chodzi o stosunek do Stan\u00f3w Zjednoczonych Arabowie dziel\u0105 si\u0119 na trzy grupy. Pierwsza grupa upatruje w USA kraj cywilizowany, post\u0119powy i wolny. Ta grupa zorganizowana w niekt\u00f3rych elitach islamskich nazywa siebie liberaln\u0105 i otwart\u0105 na Zach\u00f3d, ale fascynuj\u0105 ich bardziej ameryka\u0144skie osi\u0105gni\u0119cia, dorobek intelektualny, co nie przek\u0142ada si\u0119 w r\u00f3wnym stopniu na podobny stosunek emocjonalny. Pomimo tego stanowi\u0105 oni mniejszo\u015b\u0107 w\u015br\u00f3d muzu\u0142man\u00f3w i Arab\u00f3w. Nigdy ta grupa nie stanowi\u0142a wiod\u0105cego nurtu politycznego, ani nie mia\u0142a poparcia spo\u0142ecznego. Ta grupa jest aktywna jedynie w dziedzinie kultury, literatury, s\u0142owem na polu intelektualnym. Nie odnosi si\u0119 to natomiast do polityki, czy religii.<\/p>\n
Druga grupa nie toleruje Ameryki, co wi\u0119cej nienawidzi jej, upatruj\u0105c w niej przyk\u0142adu nast\u0119pc\u00f3w dawnych Krzy\u017cowc\u00f3w, czy te\u017c zagro\u017cenia dla w\u0142asnej to\u017csamo\u015bci arabskiej, czy islamskiej. Ta grupa reprezentowana jest zw\u0142aszcza przez organizacje i ruchy fundamentalistyczne. Wypowiadaj\u0105 oni wojn\u0119 Ameryce, chrze\u015bcijanom, \u017bydom, nie ma tutaj \u017cadnej r\u00f3\u017cnicy. Traktuj\u0105 ich jako niewiernych, kt\u00f3rych nale\u017cy zwalcza\u0107 w imi\u0119 religii i ideologii. Ta grupa stanowi jeszcze mniejszo\u015b\u0107 w\u015br\u00f3d muzu\u0142man\u00f3w i Arab\u00f3w, ale ta mniejszo\u015b\u0107 jest coraz bardziej aktywna. Pr\u00f3buje ona przej\u0105\u0107 sched\u0119 po ruchach nacjonalistycznych i lewicowych, kt\u00f3rym w ci\u0105gu p\u00f3\u0142 wieku nie uda\u0142o si\u0119 wyzwoli\u0107 \u015bwiata arabskiego spod dominacji Zachodu. Mo\u017cna powiedzie\u0107, \u017ce je\u015bli pierwsz\u0105 grup\u0119 cechuje<\/p>\n
sympatia i racjonalne nastawienie do USA, to drug\u0105 nieprzejednana nienawi\u015b\u0107.<\/p>\n
Pozostaje trzecia grupa, kt\u00f3ra jest reprezentowana przez wi\u0119kszo\u015b\u0107 Arab\u00f3w i muzu\u0142man\u00f3w. Jej przedstawiciele nie dostrzegaj\u0105 w USA ani wroga religijnego, ani wroga cywilizacji islamskiej, czy arabskiej, lecz spogl\u0105daj\u0105 na USA g\u0142\u00f3wnie z perspektywy wroga politycznego. Zwi\u0105zane jest to z prowadzon\u0105 polityk\u0105 ameryka\u0144sk\u0105 wobec Bliskiego Wschodu. Wrogo\u015b\u0107 tej grupy w stosunku do USA podyktowana jest nie czynnikami ideologicznymi, czy religijnymi, ale stronniczo\u015bci\u0105 ameryka\u0144sk\u0105 w konflikcie arabsko-izraelskim. Izrael pozostaje tutaj g\u0142\u00f3wn\u0105 przeszkod\u0105 dla budowania dobrych stosunk\u00f3w z<\/p>\n
Ameryk\u0105. Widoczne jest to szczeg\u00f3lnie w tych sytuacjach, kiedy USA wycofuj\u0105c poparcie dla Izraela, zaczynaj\u0105 rozwija\u0107 obustronne stosunki gospodarcze i polityczne uwzgl\u0119dniaj\u0105ce wzajemne interesy ameryka\u0144sko-arabskie.<\/p>\n
Polityka ameryka\u0144ska charakteryzuje si\u0119 specyficznym podej\u015bciem do obszaru Bliskiego Wschodu. Strategia i polityka ameryka\u0144ska wobec re\u017cim\u00f3w, czy ugrupowa\u0144 islamskich w tym regionie przebiega w g\u0105szczu wzajemnych skomplikowanych relacji. Amerykanie wyr\u00f3\u017cniaj\u0105 zar\u00f3wno te ugrupowania, kt\u00f3re nawo\u0142uj\u0105 do u\u017cycia przemocy, jak i te, kt\u00f3re d\u0105\u017c\u0105 do zmiany sytuacji spo\u0142eczno-politycznej w spos\u00f3b pokojowy w danym kraju. Amerykanie popieraj\u0105 rozmowy przyw\u00f3dc\u00f3w tych kraj\u00f3w z ugrupowaniami umiarkowanymi, pod warunkiem, \u017ce nie stosuj\u0105 one przemocy i terroryzmu w d\u0105\u017ceniu do uzyskania w\u0142adzy. Dzieje si\u0119 tak, aby zapobiec uzyskania w\u0142adzy przez elementy radykalne, dlatego popieraj\u0105 ich wsp\u00f3\u0142udzia\u0142 w sprawowaniu w\u0142adzy, jak w Jordanii. Amerykanie obawiaj\u0105 si\u0119 przewrot\u00f3w politycznych i zmiany w\u0142adzy, gdy\u017c nie potrafiliby przewidzie\u0107 tego, jak b\u0119d\u0105 zachowa\u0107 w przysz\u0142o\u015bci.<\/p>\n
Dotychczas \u015bwiat niewiele s\u0142ysza\u0142 o fundamentalizmie jorda\u0144skim, ale w tym kraju posiada on wielu zwolennik\u00f3w. Kr\u00f3l Jordanii nie dopu\u015bci\u0142 do tego, aby fundamentali\u015bci stali si\u0119 kr\u00f3lewsk\u0105 opozycj\u0105 i mogli dzia\u0142a\u0107 w ramach organizacji paramilitarnych. Pomimo tego oni uczestnicz\u0105 w \u017cyciu politycznym, czego przyk\u0142adem jest reprezentacja w parlamencie.<\/p>\n
Przyk\u0142adem tego jest te\u017c liba\u0144ska organizacja Hezbollah. Ta fundamentalistyczna organizacja rozpocz\u0119\u0142a swoj\u0105 dzia\u0142alno\u015b\u0107 w Libanie na pocz\u0105tku lat 80-tych, kiedy to kraj pogr\u0105\u017cony by\u0142 w chaosie wojny domowej, a nast\u0119pnie poddany okupacji izraelskiej. Ju\u017c w po\u0142owie lat 80-tych Hezbollah wysun\u0119\u0142a has\u0142o proklamowania w Libanie republiki islamskiej. By\u0142 to wtedy \u2013 i jest nadal \u2013 pomys\u0142 nierealny, gdy\u017c w Libanie \u017cyje oko\u0142o 32 procent chrze\u015bcijan, oczywi\u015bcie temu przeciwnych r\u00f3wnie\u017c wyznawcy sunnickiej odmiany islamu (21 procent Liba\u0144czyk\u00f3w) uwa\u017caj\u0105 to za niezgodne z liba\u0144sk\u0105 racj\u0105 stanu. Jednak\u017ce wizja szyickiej republiki znalaz\u0142a u szyit\u00f3w, stanowi\u0105cych oko\u0142o 40 procent ludno\u015bci Libanu, wielu sympatyk\u00f3w. Na podatny grunt pada\u0142y has\u0142a wzywaj\u0105ce do walki z okupantem izraelskim, a tak\u017ce z wp\u0142ywami Zachodu, zw\u0142aszcza USA. Hezbollah powoli zdobywa\u0142 coraz wi\u0119kszy wp\u0142yw. Obecnie posiada 14 pos\u0142\u00f3w w parlamencie liba\u0144skim, kt\u00f3ry liczy og\u00f3lnie 128 cz\u0142onk\u00f3w. To jest przyk\u0142ad na to, \u017ce te ugrupowania mog\u0105 partycypowa\u0107 w demokratycznej w\u0142adzy, nawet dostosowuj\u0105c si\u0119 do jej regu\u0142.<\/p>\n
W Egipcie sytuacja wygl\u0105da inaczej, bowiem organizacja Bracia Muzu\u0142manie dzia\u0142a legalnie, ale nie jest reprezentowana w parlamencie. W niekt\u00f3rych przypadkach jednak Amerykanie nie tylko popieraj\u0105 rozmowy mi\u0119dzy re\u017cimami i umiarkowanymi ugrupowaniami islamskimi, ale tak\u017ce nawi\u0105zuj\u0105 bezpo\u015brednie kontakty z nimi. Mo\u017cna poda\u0107 przyk\u0142ad tego jak USA nawi\u0105za\u0142o stosunki z Algierskim Frontem Wyzwolenia po wygraniu wybor\u00f3w w ko\u0144cu 1991 roku. Wtedy to zaistnia\u0142a mo\u017cliwo\u015b\u0107 rz\u0105dzenia Algieri\u0105 przez ten Front. Nawi\u0105zanie kontakt\u00f3w z Frontem Ocalenia mia\u0142o dotyczy\u0107 dw\u00f3ch cel\u00f3w. Po pierwsze podporz\u0105dkowania sobie przysz\u0142ego nowego rz\u0105du bez wzgl\u0119du na jego charakter, je\u015bli wsp\u00f3\u0142pracowa\u0142by on ze Stanami Zjednoczonymi i zapewnia\u0142 ochron\u0119 ich interes\u00f3w. Po drugie ograniczenia wp\u0142yw\u00f3w Francji w tym kraju.<\/p>\n
Jednak\u017ce rz\u0105d algierski anulowa\u0142 wybory, co w efekcie doprowadzi\u0142o do wojny domowej. Okaza\u0142o si\u0119, \u017ce ugrupowania islamskie nie maj\u0105 szans na obj\u0119cie w\u0142adzy w tym kraju. Dosz\u0142o do radykalizacji nastroj\u00f3w w\u015br\u00f3d tych ugrupowa\u0144, kt\u00f3re rozpocz\u0119\u0142y walk\u0119 z rz\u0105dem poprzez stosowanie przemocy. Amerykanie wycofali si\u0119 ze wsp\u00f3\u0142pracy z tymi ugrupowaniami i zacz\u0119li popiera\u0107 rz\u0105d algierski, nak\u0142aniaj\u0105c go r\u00f3wnocze\u015bnie do przy\u0142\u0105czenia do siebie tylko umiarkowanych islamist\u00f3w.<\/p>\n
Amerykanie nawi\u0105zali stosunki z reprezentantami ruch\u00f3w islamskich w tym regionie, kt\u00f3re pozostawa\u0142y w opozycji do istniej\u0105cych re\u017cim\u00f3w. Ale ameryka\u0144skie stosunki z tymi ruchami nie oznacza\u0142y zgody na ich dzia\u0142alno\u015b\u0107. By\u0142y dyrektor CIA Robert Gates m\u00f3wi\u0142, \u017ce poprzednie administracje ameryka\u0144skie zaleca\u0142y politykom i dyplomatom kontaktowanie si\u0119 z ruchami islamskimi w krajach arabskich, nawet z tymi, kt\u00f3re by\u0142y wrogo nastawione do USA. Mia\u0142o to na celu poznanie ich sposobu my\u015blenia oraz planowanych poczyna\u0144. Gates doda\u0142, \u017ce w przypadku obalenia Szaha w Iranie wielkim b\u0142\u0119dem by\u0142o zaniechanie kontakt\u00f3w z ira\u0144sk\u0105 opozycj\u0105, czyli mu\u0142\u0142ami. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 polityk\u00f3w ameryka\u0144skich z administracji prezydenta Cartera wyrazi\u0142o \u017cal, \u017ce zabroniono im kontaktowania si\u0119 z si\u0142ami opozycyjnymi wobec Szaha, zw\u0142aszcza z si\u0142ami religijnymi. Gates m\u00f3wi\u0142, \u017ce kiedy obalono Szaha i jego re\u017cim upad\u0142, nie wiedziano nic o tych si\u0142ach, a tak\u017ce samym Chomeinim, ani o jego planach i celach.<\/p>\n
Zdaniem polityk\u00f3w ameryka\u0144skich dialog z ruchami islamskimi wcale nie oznacza\u0142 zgody na poparcie dla przej\u0119cia w\u0142adzy w tym, czy innym kraju. G\u0142\u00f3wnym celem by\u0142o rozpoznanie sytuacji wewn\u0119trznej w kraju oraz zbieranie informacji o dzia\u0142alno\u015bci islamist\u00f3w. W niekt\u00f3rych przypadkach Waszyngton przekazywa\u0142 te informacje przyw\u00f3dcom kraj\u00f3w, kt\u00f3rym mog\u0142y by\u0107 one pomocne. Jak zauwa\u017cono strategia Stan\u00f3w Zjednoczonych wobec islamskich ugrupowa\u0144 fundamentalistycznych nie jest sta\u0142a. Cele ruch\u00f3w fundamentalistycznych r\u00f3\u017cni\u0105 si\u0119 od siebie, zale\u017c\u0105 od charakterystyki danego kraju. Wrogo\u015b\u0107 wobec Stan\u00f3w Zjednoczonych nie by\u0142a g\u0142\u00f3wnym wyznacznikiem tych ugrupowa\u0144.<\/p>\n
Nie pozwolenie ugrupowaniom na udzia\u0142 w \u017cyciu politycznej swoich kraj\u00f3w, spowodowa\u0142o u\u017cycie przemocy i terroryzmu jako \u015brodka do przej\u0119cia w\u0142adzy. Obawa przed doj\u015bciem do w\u0142adzy radykalnych organizacji i wzrostu ich si\u0142y w krajach Bliskiego Wschodu, a tak\u017ce zwi\u0119kszenia terroryzmu na \u015bwiecie sk\u0142oni\u0142o USA do przyj\u0119cia nowej strategii wobec tego regionu.<\/p>\n
Nowa ameryka\u0144ska inicjatywa wielkiego Bliskiego Wschodu nie ogranicza si\u0119 tylko do reform politycznych, ale tak\u017ce do reform gospodarczych. Ma ona na celu zmniejszenie bezrobocia, polepszenie sytuacji kobiet, zwi\u0119kszenie dost\u0119pu do edukacji. Wed\u0142ug Amerykan\u00f3w te reformy mog\u0105 doprowadzi\u0107 do zmniejszenia wp\u0142yw\u00f3w fundamentalist\u00f3w islamskich.<\/p>\n
Amerykanie przewiduj\u0105 zastosowanie nowej trzypunktowej strategii: wojn\u0119 przeciwko terroryzmowi i grupom islamskim, kt\u00f3re stanowi\u0105 g\u0142\u00f3wne zagro\u017cenie dla stabilizacji w tym regionie, rozwi\u0105zanie konfliktu palesty\u0144skiego oraz pr\u00f3b\u0119 zreformowania nowych re\u017cim\u00f3w. Ta inicjatywa przewiduje te\u017c w\u0142\u0105czenie r\u00f3\u017cnych si\u0142 opozycyjnych w sprawowaniu w\u0142adzy. Wed\u0142ug tej nowej strategii zmiany polityczne s\u0105 nieuniknione i zachowanie status quo tych re\u017cim\u00f3w zw\u0142aszcza po 11-9, nie s\u0142u\u017cy tak bardzo interesom USA.<\/p>\n
Brak demokracji i nieodpowiednia polityka gospodarcza s\u0105 g\u0142\u00f3wnymi \u017ar\u00f3d\u0142ami g\u0142\u0119bokiego kryzysu w tym regionie w nast\u0119puj\u0105cych dziedzinach: strategicznej, gospodarczej, politycznej i ideologicznej. Wydaje si\u0119, \u017ce proces demokratyzacji kraj\u00f3w Bliskiego Wschodu nie b\u0119dzie \u0142atwym zadaniem, zw\u0142aszcza je\u017celi ten proces b\u0119dzie narzucony z zewn\u0105trz. USA mog\u0105 nak\u0142oni\u0107 jedynie elity rz\u0105dz\u0105ce niekt\u00f3rych kraj\u00f3w, jak Arabi\u0119 Saudyjsk\u0105, kraje Zatoki, czy Egipt do przeprowadzenia reform politycznych i gospodarczych.<\/p>\n
Amerykanie i przyw\u00f3dcy kraj\u00f3w Bliskiego Wschodu wiedz\u0105, \u017ce je\u015bli dojdzie do powszechnych wybor\u00f3w demokratycznych, mog\u0105 je wygra\u0107 fundamentali\u015bci islamscy, bowiem posiadaj\u0105 oni du\u017ce poparcie we w\u0142asnych spo\u0142ecze\u0144stwach. Stanowi\u0105 oni cz\u0119sto jedyn\u0105 zorganizowan\u0105 si\u0142\u0119 opozycyjn\u0105 w krajach arabskich. W krajach nie znaj\u0105cych demokratycznej kultury politycznej, nale\u017c\u0105cych do kr\u0119gu cywilizacji muzu\u0142ma\u0144skiej, demokratyzacja mo\u017ce oznacza\u0107, \u017ce fundamentalistom otwiera si\u0119 drog\u0119 do w\u0142adzy. Tak si\u0119 sta\u0142o w Algierii pod koniec 1991 roku. Poza nielicznymi wyj\u0105tkami (Sudan i Iran) fundamentali\u015bci wszystkich spo\u0142eczno\u015bci religijnych nale\u017c\u0105 w swoich krajach do opozycji politycznej.<\/p>\n
Przej\u0119cie w\u0142adzy przez fundamentalist\u00f3w islamskich w tym wa\u017cnym regionie, jak Bliski Wsch\u00f3d stanowi\u0107 b\u0119dzie wielki problem dla Zachodu. W obu podporz\u0105dkowanych przez fundamentalist\u00f3w pa\u0144stwach, Iranie oraz Sudanie, trudno si\u0119 dopatrzy\u0107 demokratyzacji. Prawd\u0105 jest, \u017ce od momentu rewolucji w 1979 roku, demokracja nie by\u0142a zauwa\u017calna. Jednak\u017ce od kilku lat Iran zacz\u0105\u0142 pod\u0105\u017ca\u0107 drog\u0105 demokracji szybciej nawet ni\u017c w innych krajach arabskich. Stany Zjednoczone i Europa nie krytykuj\u0105 Iranu w tej dziedzinie, tylko z powodu jego ambicji nuklearnych. Ten kraj walczy o rozwijanie demokracji, mo\u017ce nie w stylu zachodnim, ale na bazie do\u015bwiadcze\u0144 wynikaj\u0105cych z w\u0142asnej kultury. W niekt\u00f3rych krajach muzu\u0142ma\u0144skich brak demokracji nie wynika z natury islamu, ale poszczeg\u00f3lnych re\u017cim\u00f3w, zw\u0142aszcza arabskich.<\/p>\n
Ameryka\u0144ska idea demokratyzacji Bliskiego Wschodu oraz rejonu Zatoki Perskiej nie ma wielu zwolennik\u00f3w, zw\u0142aszcza w\u015br\u00f3d przyw\u00f3dc\u00f3w, jak i obywateli pa\u0144stw po\u0142o\u017conych w tej cz\u0119\u015bci \u015bwiata. Przyw\u00f3dcy argumentuj\u0105 jednak ich odmow\u0119 przeprowadzenia wybor\u00f3w i demokratyzacji \u017cycia politycznego jako gro\u017ab\u0119 przej\u0119cia w\u0142adzy przez fundamentalist\u00f3w islamskich, co mo\u017ce oznacza\u0107 dla nich koniec rz\u0105d\u00f3w i przywilej\u00f3w. W krajach Zatoki Perskiej sytuacja jest trudniejsza ni\u017c w innych krajach, bowiem tam rz\u0105dz\u0105 rodzinne klany, kt\u00f3re nie s\u0105 sk\u0142onne nawet do utworzenia partii politycznych. Przyw\u00f3dcy dali do zrozumienia, \u017ce w celu stabilizacji w tym regionie i rozszerzenia demokracji, Amerykanie musz\u0105 rozwi\u0105za\u0107 najpierw konflikt izraelsko-palesty\u0144ski i doprowadzi\u0107 do stabilizacji Iraku. Wed\u0142ug Zbigniewa Brzezi\u0144skiego ta inicjatywa powinna by\u0107 przedyskutowana z krajami arabskimi, a nie narzucona. Bowiem je\u015bli Arabowie odczuwaj\u0105, \u017ce ich kultura i religia nie b\u0119d\u0105 szanowane, to nie b\u0119d\u0105 sk\u0142onni jej przyj\u0105\u0107.<\/p>\n
Wprowadzenie demokracji w krajach arabskich zawsze by\u0142o wymogiem intelektualist\u00f3w i opozycji tych kraj\u00f3w. Ale pozostawa\u0142o to bez echa ze strony re\u017cim\u00f3w i rz\u0105dz\u0105cych elit. Jednak\u017ce brak demokracji wynika z tego, \u017ce re\u017cimy nie dopuszczaj\u0105 do pluralizmu politycznego i swob\u00f3d obywatelskich. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 re\u017cim\u00f3w jest zamkni\u0119ta w sobie, ludzie nie mog\u0105 wyra\u017ca\u0107 swoich opinii, a tak\u017ce krytykowa\u0107 swoich przyw\u00f3dc\u00f3w. Z drugiej strony przyw\u00f3dcy boj\u0105 si\u0119 w\u0142asnych narod\u00f3w. Pozostaje u nich obawa, \u017ce narody mog\u0105 zwr\u00f3ci\u0107 si\u0119 przeciwko nim, zw\u0142aszcza, \u017ce rz\u0105dy tych kraj\u00f3w prowadz\u0105 tak\u017ce z\u0142\u0105 polityk\u0119 gospodarcz\u0105, co prowadzi do korupcji, biedy i zwi\u0119kszenia bezrobocia. Niedostatek demokracji i problemy gospodarcze stanowi\u0105 g\u0142\u00f3wn\u0105 przyczyn\u0119 wzrostu fundamentalizmu islamskiego w tym regionie.<\/p>\n
Stany Zjednoczone uwa\u017cniej obserwuj\u0105 sytuacj\u0119 w tym regionie i chc\u0105 \u017ceby te kraje same doprowadzi\u0142y do reform. Amerykanie zauwa\u017cyli, \u017ce narzucanie demokracji z zewn\u0105trz nie jest dobrym rozwi\u0105zaniem, zw\u0142aszcza, \u017ce ich inicjatywa by\u0142a ostro krytykowana przez przyw\u00f3dc\u00f3w kraj\u00f3w arabskich. Waszyngton zacz\u0105\u0142 \u0142agodzi\u0107 swoje stanowisko, co zosta\u0142o wyra\u017cone przez by\u0142y sekretarza stanu USA Collina Powella. Amerykanie nie zamierzaj\u0105 narzuca\u0107 tego planu \u017cadnemu z kraj\u00f3w arabskich. Waszyngton chce jednak\u017ce pom\u00f3c im przeprowadzi\u0107 reformy, kt\u00f3ry powinny wyp\u0142yn\u0105\u0107 z wn\u0119trza regionu. Zale\u017cy to bowiem od specyfiki kultury, historii i rozwoju spoleczno-politycznego ka\u017cdego kraju.<\/p>\n
Zmiany w tym regionie nie oznaczaj\u0105 jednak\u017ce zmian elit rz\u0105dz\u0105cych, bowiem Stany Zjednoczone nie posiadaj\u0105 \u017cadnych konkretnych nast\u0119pc\u00f3w. Strategia USA polega obecnie na porozumieniu z tymi elitami, modernizacji ich systemu politycznego, wprowadzeniu stopniowych reform, a tak\u017ce udzieleniu pomocy finansowej i technicznej. Oni chc\u0105 przyda\u0107 swojej inicjatywie wiarygodno\u015bci, dlatego oczekuj\u0105 pomocy ze strony Unii Europejskiej. W niekt\u00f3rych krajach da\u0142o si\u0119 odczu\u0107 nie\u015bmia\u0142e reformy, jak w Maroku, Bahrajnie. Jednak\u017ce reformy te nie s\u0105 wystarczaj\u0105ce. W Arabii Saudyjskiej wprowadzono wybory do rad miejskich w pa\u017adzierniku 2003 roku, i obecny wybory lokalne, jednak zdaniem opozycji te zmiany maj\u0105 charakter kosmetyczny.<\/p>\n
Przeciwnikami ameryka\u0144skiej idei demokratyzacji pozostaj\u0105 tak\u017ce narody tych kraj\u00f3w, poniewa\u017c postrzegaj\u0105 oni ameryka\u0144skie dzia\u0142ania jako form\u0119 ingerencji w polityk\u0119 ich kraj\u00f3w. W sonda\u017cu zamieszczonym na internetowej stronie Al D\u017caziry nt. opinii wobec demokratyzacji kraj\u00f3w arabskich 78,8% uczestnik\u00f3w nie popar\u0142o tej idei, jedynie 23,2% sk\u0142onnych by\u0142o zgodzi\u0107 si\u0119 z takim postulatem. Mo\u017cna tutaj zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119 na przeciwnik\u00f3w tej idei, bowiem spo\u0142ecze\u0144stwa tych kraj\u00f3w postrzega demokratyzacj\u0119 w wymiarze idei, kt\u00f3ra zosta\u0142a narzucona przez Amerykan\u00f3w, sojusznika Izraela. Z racji tego stosunek ten pozostaje nieufny. Uwa\u017caj\u0105 j\u0105 jako oznak\u0119 neo-kolonializm. Nale\u017cy jednak zaznaczy\u0107, \u017ce spo\u0142ecze\u0144stwo arabskie generalnie nie pozostaje przeciwne samej idei demokracji. Wi\u0119kszo\u015b\u0107 ludzi pragnie reform i wolno\u015bci nawet je\u017celi zosta\u0142y one zaproponowane przez Amerykan\u00f3w. Przeszkod\u0105 dla akceptacji tej idei jest polityka USA w Iraku i na ziemiach okupowanych przez Izrael. To wszystko prowadzi do os\u0142abienia wiarygodno\u015bci Ameryki w tym regionie. Zdaniem Jamala Khashoggi doradca rodzinnej kr\u00f3lewskiej w Arabii Saudyjskiej \u201eStany Zjednoczone powa\u017cnie podchodz\u0105 do kwestii zmian na Bliskim Wschodzie, ale do ko\u0144ca nie wiedz\u0105 jak to przeprowadzi\u0107. Chc\u0105 demokracji, ale bez islamist\u00f3w. Chc\u0105 demokracji, ale pod warunkiem, \u017ce zwyci\u0119zcy w wyborach b\u0119d\u0105 utrzymywa\u0107 poprawne stosunki z Izraelem\u201d.<\/p>\n
Stabilizacja i demokracja maj\u0105 by\u0107 priorytetem Stan\u00f3w Zjednoczonych w tym bogatym regionie. Je\u017celi USA maj\u0105 ambicje mocarstwowe, musz\u0105 odpowiedzialnie budowa\u0107 demokracj\u0119 na sprawiedliwych zasadach, a tak\u017ce znale\u017a\u0107 sprawiedliwe rozwi\u0105zania dla zasadniczych problem\u00f3w Bliskiego Wschodu, takich jak problem palesty\u0144ski. Wa\u017cne by\u0142oby te\u017c zachowanie takiej polityki, aby USA nie pozostawa\u0142y stron\u0105 w konflikcie, b\u0105d\u017a stronnikiem kt\u00f3rejkolwiek strony. Walka narodu palesty\u0144skiego zawiera w sobie elementy walki o wolno\u015b\u0107.<\/p>\n
Podobnie ustanowienie demokracji w Iraku musi polega\u0107 na takiej polityce, aby nie wykluczano \u017cadnej grupy z prowadzenia dialogu politycznego w budowaniu demokracji. Konieczne jest stworzenie r\u00f3wnych szans dla wszystkich, w przeciwnym razie b\u0119dzie coraz wi\u0119cej niezadowolonych ludzi z tej polityki, co mo\u017ce doprowadzi\u0107 do wzrostu wrogo\u015bci i ucieczki do form fundamentalizmu religijnego.<\/p>\n
Ibrahim El-Cheikh<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
STOSUNKI SPO\u0141ECZNO – POLITYCZNE DEMOKRACJA DLA WSZYSTKICH Czy uda si\u0119 Amerykanom narzuci\u0107 demokracj\u0119 krajom, kt\u00f3re jeszcze nie s\u0105 gotowe przyj\u0105\u0107 obcego systemu politycznego? Obecno\u015b\u0107 Amerykan\u00f3w w Iraku mo\u017ce pom\u00f3c przy rodzeniu si\u0119 demokracji w tym…<\/p>\n","protected":false},"author":8,"featured_media":0,"parent":632,"menu_order":0,"comment_status":"closed","ping_status":"closed","template":"","meta":{"footnotes":""},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/pages\/674"}],"collection":[{"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/pages"}],"about":[{"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/page"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/8"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=674"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/pages\/674\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":676,"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/pages\/674\/revisions\/676"}],"up":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/pages\/632"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/emiddle-east.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=674"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}