Centralnym punktem video jest wykład prof. Andrzeja Kapiszewskiego, wygłoszony dn. 21 maja w czasie debaty poświęconej `Duchowemu i materialnemu dziedzictwu Arabów`. Spotkanie zostało przygotowane przez Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ.

Zobacz także:

Spotkanie o JEMENIE

for Bridging Cultural Boundaries

Poniżej zamieszczamy video z Inauguracji The Kapiszewski Center,  wraz z wykładem Prof. Mario Sznajdera pt. `Destroying myths about peace in the Middle East: Some realities about the Israeli-Arab pacification process`.

Wykład miał miejsce 5 maja 2008 roku w Auli Collegium Maius w Krakowie o godz. 18:00.

Moderatorem spotkania był Prof. dr hab. Jerzy Zdanowski.

Inaugurację Centrum, jak i obecne video poświęcono zmarłemu Prof. Andrzejowi Kapiszewskiemu.

Video jest dostępne także na YouTube.

The screenings were the first of Emirati cinema in Poland and were held in Warsaw and Kraków simultaneously. The screenings included Nawaf Al Janahi’s film ‘Sea Shadow’, director Ali Mostafa’s film ‘From A to B’ and director Hana Makki’s documentary film ‘AS ONE: The Autism Project’. The screenings also included four Emirati shorts namely; ‘The Intruder!’ by Majid Alansari, ‘Sabeel’ by Khalid Al Mahmood, ‘Smaller than the Sky’ by Abdullah Hasan Ahmed and ‘Halet Ghoroob’ (‘Sunset State’) by Mustafa Abbas.

The screenings were accompanied by a lecture on the history of the UAE, a meeting with Ahmed Abdalla Burhaima, the Consul of the UAE in Poland and Breakfast with Emirati Cinema.

Films’ synopses:
‘The Intruder!’: In a remote desert at deep night, a couple meets an intruder who may be a threat to them and their unborn child.

‘Sabeel’: Two young boys depend on the road as their main source of making a living; and it’s only the road that will determine their destiny.

‘Smaller than the Sky’: The profound story of a relationship between a young girl and a bird intertwines with the story of a woman trapped in her car as a result of an accident in the mountains.

‘Halet Ghoroob’ (‘Sunset State’): Two men with troubled pasts discover they are neighbours. Deep into the minds of two men; an American novelist, and an Emirati college student, into their happy memories as well as sad. A journey through the emotions of these two people, which are carried by their most inner thoughts and feelings.

‘AS ONE: The Autism Project’: Ten children from diverse backgrounds were selected to take part in this creative project. The children’s workshops, along with interviews from teachers and families provide a unique and insightful look into autism.

source: http://www.readme.ae/

foto: http://www.readme.ae/

MOVIES Monday, April 18,

Spotkanie odbędzie się w czwartek 10 grudnia, o godz. 18.00, w Muzeum Azji i Pacyfiku, przy ul. Solec 24 w Warszawie.
https://www.facebook.com/events/914576335277175/

O książce:
Bahar przychodzi na świat w Stambule, mieście rozpiętym pomiędzy Europą i Azją. Życie Bahar jest drogą, ale też mostem pomiędzy Turcją, rządzoną przez sułtana, a Polską (Lechistanem), którą włada król. Kobietą i metaforą.
Autorka umiejętnie układa mozaikę z baśniowych motywów literackich i źródeł historycznych.
Książka o przekraczaniu granic, zarówno geograficznych, jak i społecznych, a przede wszystkim o podążaniu drogą własnych talentów i marzeń.
http://www.polawiaczeperel.com.pl/#!ksiazki/cee5

Książka objęta patronatem Ambasady Turcji w Polsce

Pozdrawiam serdecznie,
Karolina Krzywicka

Kierownik Działu Projektów Kulturalnych i Promocji
Muzeum Azji i Pacyfiku
ul. Solec 24
00-403 Warszawa
tel. 22 621 94 70

WSPÓŁPRACA:
Stowarzyszenie Studentów i Absolwentów Marokańskich z Krakowa

Zobacz także:
Debata nad dziedzictwem duchowym i materialnym Arabów

IV SPOTKANIE Z KULTURĄ ARABSKĄ – 2008

PROGRAMY SPOTKAŃ Z KULTURĄ ARABSKĄ W KRAKOWIE:

I SPOTKANIE Z KULTURĄ ARABSKĄ (20-21. 05.2005)

20 maja 2005, piątek

Wojewódzka Biblioteka Publiczna, ul. Rajska 1 – godz. 17.00

Inauguracja Spotkania z Kulturą Arabską – dyr. Biblioteki dr Artur Paszko, dr Hayssam Obeidat z Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ

· wystawa fotografii Anny Maciejowskiej i Jarosława Poniewiery

· pt. „Syria i Jordania – na styku cywilizacji”, prezentacja rękodzieła ludowego z
obszaru Bliskiego Wschodu

· wystawa strojów i biżuterii bliskowschodniej

· projekcja filmu fabularnego „ Ar-Risala ”/ Posłannictwo (polskie napisy)

21 maja 2005, sobota

Klub Studencki „Żaczek”, ul. 3 -go Maja 5 – godz. 9.30 – 11.30

· Warsztaty tańca brzucha prowadzone przez Szkołę Tańca Arabskiego „RASHA”
Wojewódzka Biblioteka Publiczna, ul. Rajska 1 – godz. 12.00

Powitanie prelegentów: dyr. Biblioteki dr Artur Paszko

· Odczyty popularno – naukowe

12.00 – prof. Andrzej Kapiszewski – Kierownik Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ –

„Polacy w krajach arabskich ”

12.30 – prof. Mohammed Abd El Hady, Attache Kulturalny Ambasady Egiptu – “Globalization and Islamic Civilization”

13.15 – dr Tomasz Stefaniuk, przedstawiciel Rady Naczelnej Ligi Muzułmańskiej – „Filozofia i Cywilizacja Islamu ”

· 14.00 – „ Od Egiptu przez Stambuł – Bejrut – Damaszek ” – prelekcja oraz pokaz przeźroczy geografa i podróżnika Jarosława Poniewiery
· 15.45 – „Życie codzienne i kultura w krajach arabskich” – panel dyskusyjny z udziałem gości z Bliskiego Wschodu

Moderator dyskusji: dr Przemysław Turek

Goście: m.in. dr Andrzej Kreutz, Omar Faris, a także inni uczestnicy „Spotkania z kulturą arabską”

· 17.30 – Projekcja filmu fabularnego pt. „Naser” (angielskie napisy)

Klub Studencki „Gwarek”, ul. Reymonta 14 – godz. 19.30

Wieczór Arabski

· „Z poezji gniewu i miłości”, recytuje Jakub Krzak i Jolanta Solarz

· taniec arabski – pokaz Karoliny Szalińskiej – Rashy wraz z zespołem

· impreza taneczna w rytmach muzyki arabskiej

KLUB ŻACZEK W KRAKOWIE

II SPOTKANIE Z KULTURĄ ARABSKĄ W KRAKOWIE

19 – 21 MAJA 2006

Kraków – Centrum Kultury „Rotunda” ul. Oleandry 1, Klub Studencki „Żaczek” ul. 3 Maja 5

19.05 – piątek – religia

Centrum Kultury „Rotunda” ul. Oleandry 1

14.00 – INAUGURACJA

14.30-15.00 – Wykład wprowadzający: „Religie na Bliskim Wschodzie” (ks. prof. dr hab. Krzysztof Kościelniak)

15.15 – 16.15 – Modlitwa piątkowa w islamie – znaczenie i symbolika (Imam Ali Abi Issa)

16.30 – otwarcie wystawy zdjęć zatytułowanej „Bliski Wschód w obiektywie studenta” oraz rozpoczęcie konkursu na najlepsze zdjęcie

17.30 -18.00 – otwarcie wystawy arabików (ul. Kanonicza 9)

18.30 – 19.15 – religijne znaczenie pisma i kaligrafii arabskiej (dr P. Siwiec)

19.30 – sufizm i mistycyzm w islamie – pokaz tańca Derwiszy z udziałem gościa z Egiptu

20.05 – sobota – społeczeństwo

Klub Studencki „Żaczek” ul. 3 Maja 5

10.30-12.30 – WARSZTATY – kaligrafia, numizamatyka, malowanie henną

13.00-15.00 – Panel dyskusyjny „Dyfuzja Kultur – kontakty kulturowe Europy i świata arabskiego” z udziałem przedstawicieli korpusu dyplomatycznego krajów arabskich akredytowanych w Polsce (prowadzenie: dr P.W. Turek)

DZIEŃ JEMEŃSKI

Centrum Kultury „Rotunda” ul. Oleandry 1

15.00 – 15.30 – spotkanie ze studentami jemeńskimi

15.30 – OBCHODY NARODOWEGO ŚWIĘTA JEMENU połączone z degustacją tradycyjnych potraw jemeńskich

VIDEO:

Gość 1- Jemen jest ważną jednostką świata arabskiego, a także kolebką świata arabskiego i jednym z najstarszych miejsc świata. Jemen leży w południowej części Półwyspu Arabskiego (stolica Sana- jedno z najstarszych miast świata).

Gość 2- Jest to kraj królowej Saby. Językiem urzędowym jest język arabski, drugi używany język to angielski. 22- 5- 1990 roku nastąpiło zjednoczenie Jemenu (północnego i południowego). Jemen to dziedzictwo narodowe i kulturowe ludzkości, a to oznacza, że to dziedzictwo należy do wszystkich.

16.45 – 17.45 – pokaz artystyczny w wykonaniu gościa z Egiptu

18.00 – 20.00 – projekcja filmu o tematyce bliskowschodniej

21.05 – niedziela – kultura

Centrum Kultury „Rotunda” ul. Oleandry 1

12.00 – 14.00 – debata nad dziedzictwem duchowym i materialnym Arabów z udziałem specjalistów (prof. Selim Chazbijewicz, dr Przemysław Turek, emir Mohamed Jabiry, doc. dr hab. Aleksandra Kasznik-Christian, ks. prof. Krzysztof Kościelniak, mgr P. Kafel ). Skład spotkania uległ później zmianie- w gronie panelistrów wystąpił m.in. profesor Andrzej Kapiszewski

14.15 – 14.30 – – rozstrzygnięcie konkursu na najlepsze zdjęcie z wystawy „Bliski Wschód w obiektywie studenta”

15.00 – 17.00 – ARABSKA KAWIARENKA – parzenie kawy i herbaty, degustacja słodyczy i przypraw (prowadzenie Abdul Jabbar Koubaisy), degustacja potraw kuchni libańskiej (przygotowana przez Restaurację „Le Cedr”) na dziedzińcu przed Klubem Studenckim „Żaczek”

17.30 – 19.00 Inspiracja instrumentami arabskimi we współczesnej muzyce kameralnej i solowej – koncert połączony z wykładem (ad. Tomasz Sobaniec, Akademia Muzyczna Kraków)

19.00 – ZAKOŃCZENIE

III SPOTKANIE Z KULTURĄ ARABSKĄ W KRAKOWIE (21- 25. 05. 2007)

Dedykacja prof. Andrzejowi Kapiszewskiemu,

Organizatorzy:
Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ
Wagabunda Turystyczne Koło Naukowe AE
21 maja (poniedziałek)
11.00 – Centrum Informacji:
Spotkanie jest przeznaczone dla wszystkich poszukujących wiadomości teoretycznych i praktycznych o Świecie Arabskim. Kraje arabskie prezentowane będą przez koła naukowe, ambasady oraz biura podróży.

Akademii Ekonomicznej (ul. Rakowicka 27), przed Pawilonem C

16.00 – 17.30 Oficjalne otwarcie Dni Arabskich w Krakowie.
„Arabscy obywatele Unii Europejskiej – debatę poprowadzi mgr Łukasz Fyderek przy udziale gości:
Prof. Jacob Goldberg
Prof. Krzysztof Kościelniak
Dr Przemysław Turek
Samir Ismail

Urząd Miasta Krakowa, Plac Wszystkich Świętych 3-4, sala Lea

22 maja (wtorek)

Konferencja gospodarcza
15.00 – 16.00 prof. dr hab. Czesław Mesjasz „Negocjacje i komunikacja międzykulturowa.”
16.00 – 17.00 dr Hayssam Obeidat „Islamska myśl gospodarcza. Banki islamskie .”
17.00 – 18.00 Katarzyna Jagodzińska „Fundacja im. Anny Lindh”

Pawilon Dydaktyczno – Sportowy Akademii Ekonomicznej w Krakowie,
ul. Rakowicka 27, sala nr.9
18.30 – ” Allah Akbar” – Zbyszek Borys
Wspomnienia z podróży po Bliskim Wschodzie.

Pawilon Dydaktyczno – Sportowy Akademii Ekonomicznej w Krakowie,
ul. Rakowicka 27, sala nr.9
20.00 – Orient w rytmie Rai.
Pokaz mody – tradycyjne stroje arabskie
Taniec orientalny – Centrum Tańca „Ananday”
Promocja książki: „Taniec Brzucha. Eliksir życia z krajów orientu”
– Pina Coluccia, Anette Paffrath, Jean Pütz
Orientalna sztuka malowania henna
Degustacja arabskich potraw
Imprezę poprowadzi Samir Regad (Ethno Events)

Klub studencki Żaczek al. 3 Maja 5
23 maja (środa) „Podróże po Bliskim Wschodzie”

12.00 – 14.00 „Turystyka kulturowa” – Dr Piotr Kłodkowski

14.30 – 15.30 „The Middle East In the New Millennium – A Crisis of Identity and Orientation” – Prof. Jacob Goldberg

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie ul. Rajska 1 sala 245, 247

16.00 „Migawka z Bliskiego Wschodu”
Otwarcie Wystawy Fotograficznej

Kawiarnia „Cudowne Lata” ul. Karmelicka 43a

16.30 – „Studenckie wojaże po Bliskim Wschodzie” – pokaz slajdów
„Jemen” – Małgorzata Kondrat
„Syria” – Marcin Krzyżanowski i Aleksandra Pilch
„Egipt” – Paweł Krystian i Mariusz Wisniewski
Kawiarnia „Cudowne Lata” ul. Karmelicka 43 a

24 maja (czwartek)

Konferencja Studencka
Mniejszości religijne -etniczne w Świecie Arabskim oraz mniejszość arabska w Europie.
12.00 – 12.15 – Dorota Chorobik „Berberowie w Maghrebie.”
12.15 – 12.30 – Marcin Kusek „Arabscy obywatele Izrael.”
12.30 – 12.45 – Karolina Siedlaczek „Wybrane zagadnienia z życia w gminie muzułmańskiej we Francji na przykładzie Paryża: Historia, Kultura i Życie codzienne”.
12.45 – 13.00 – Krystian Wiciarz „Arabowie w Chuzestanie”
13.00 – 13.20 – Dyskusja
13.20 – 13.40 – Przerwa
13.40 – 13.55 – Dominika Górnicz „Mandajczycy ginąca gnoza w Iraku”.
13.55 – 14.10 – Barbara Baran „Asyryjczycy.”
14.10 – 14.25 – Katarzyna Dziedzic „Druzowie.”
14.25 – 14.40 – Aneta Broda „Mniejszość koptyjska w Egipcie.”
14.40 – 15.00 – Dyskusja

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie ul. Rajska 1, sala 245, 247

25 maja (Piątek)

16.00 – Kino Arabskie – Pokaz Filmów
słowo wstępne: Dr Hayssam Obeidat i Dr Piotr Kletowski

BASHU – MAŁY OBCY – reż. Bahram Beizai (1989)
PRIVATE – reż. Severino Constanzoc (2005)
DYWAN GABBEH – reż. Mohsen Makhmalbaf (1996)

Filmowa Cafe – Kino „Kijów”, al. Krasińskiego 34

– Spotkanie z Shireen T. Hunter, Iran -future perspectives, 27.11. 2006, Warszawa ul . Warecka 1A, PISM

WATCH FRAGMENTS OF PISM DEBATES IN YOU TUBE

– Spotkanie z Tariqiem Ramadanem w Collegium Novum, Kraków, 30.06.2006

WATCH FRAGMENT IN YOU TUBE

– Spotkanie z Kulturą Arabską w Krakowie II, debata nad dziedzictwem duchowym i materialnym Arabów z udziałem specjalistów -21-05- 2006

VIDEO

Panel dyskusyjny „Dyfuzja Kultur – kontakty kulturowe Europy i świata arabskiego” z udziałem przedstawicieli korpusu dyplomatycznego krajów arabskich w Polsce -20 05- 2006

VIDEO JUŻ WKRÓTCE

– Debata w Klubie pod Gruszką w Krakowie pt. „Wojna cywilizacji, czy wojna o cywilizację? Źródła konfliktu Zachodu i Świata Islamu.” 08- 05- 2006. Goście- prof. Ryszard Stemplowski, Emir Mohamed Jabiry oraz redaktor Janusz Majcherek

VIDEO JUŻ WKRÓTCE

JUŻ WKRÓTCE

– Demokracja na Bliskim Wschodzie, Kraków, 24 maja 2005 – prof. Andrzej Kapiszewski, dr Hayssam Obeidat, red. Tomasz Sajewicz.

– Konferencja OD DYKTATURY DO DEMOKRACJI Gazeta Wyborcza, 17 listopada 2003 roku (z udziałem dziennikarzy irackich).

Żydzi zamieszkujący Syrię podkreślają przywiązanie do swoich syryjskich i arabskich korzeni. „Jesteśmy dumni z faktu bycia Syryjczykami, także z naszych arabskich korzeni i języka” – wspomina Rachel Cameo. W Damaszku na Starym Mieście, w dawnej dzielnicy żydowskiej czynna jest już tylko jedna synagoga „Kniesset Ilfranj”, datująca swoje istnienie na 500 lat. Spotyka się tutaj zaledwie garstka Żydów – od kilku do kilkunastu. Jeden z Żydów Albert Cameo z nostalgią wspomina czasy, kiedy „wszystkie synagogi były pełne trzy razy w ciągu dnia”.

Francesca de Chatel przypomina, że osadnictwo żydowskie w Syrii sięga czasów rzymskich, kiedy zamieszkiwali oni w Jobar niedaleko Damaszku. Później przez wiele wieków przebywali m.in. w Damaszku i Aleppo, a ponadto duża liczba Żydów przybyła na tereny Syrii w czasach hiszpańskiej Inkwizycji w roku 1492. Żydzi zajmowali się głównie handlem i byli pośrednikami między muzułmanami i chrześcijanami.

Po 1948 roku Żydzi oskarżani o syjonizm masowo opuszczali kraje arabskie i udawali się do Stanów Zjednoczonych, Izraela i Europy. Przykładowo dziś zamieszkuje w Brooklynie w Nowym Jorku grupa 40 ty. Żydów syryjskich, którzy nadal pielęgnują swoje wschodnie tradycje, także dotyczące małżeństw. Część społeczności żydowskiej, około 30 tys. doświadczyła jednak dyskryminacji, kiedy ograniczno jej możliwość emigracji, zmieniło się to stopniowo dopiero w latach 1976 i 1992 w czasie rządów Hafeza al-Assada, kiedy znoszono także restrykcje dotyczące handlu międzynarodowego.

Żydzi syryjscy nie dostrzegają także konfliktu w tym, że pozostają zarówno Syryjczykami, jak i Żydami. Pomimo tego, że ostatni rabin opuścił Syrię w 1998 roku, to jednak pozostali Żydzi potrafią adaptować się do nowej sytuacji. Obecnie liderem społeczności w Syrii jest Albert Cameo, który opiekuje się także 20 synagogami, czy innymi domami, które pozostawili Żydzi w trakcie emigracji w latach dziewięćdziesiątych. Wspomina on także, że ostatni rytuał „bar mitzwy” miał miejsce w 2000 roku. Ostatnio także Wielki Mufti Syrii Ahmad Badruddin Hassoun zapeolował do Żydów amerykańskich o powrót do domu, bowiem dekret Assad wciąż zapewnia im nienaruszalność pozostawionej własności.

Źródła:
Francesca de Chatel, Clinging to Memories, Syria Today issue no. 36 April 2008, pp. 28-31.

opracowanie i tłumaczenie – M. Pietrzyk

Całe przedsięwzięcie zostało zorganizowane przez Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ oraz Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty w ramach kampanii „1001 działań na rzecz dialogu”, przy współpracy Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego, Ambasady Państwa Kuwejtu, Ambasady Królestwa Arabii Saudyjskiej oraz Ambasady Republiki Libanu, a także przy finansowym wsparciu Euro-Śródziemnomorskiej Fundacji Dialogu Kultur im. Anny Lindh, z siedzibą w Aleksandrii.

IV Dni Arabskie w Krakowie były objęte honorowym patronatem JM Rektora UJ – prof. dra hab. Karola Musioła, Ambasadora Państwa Kuwejtu w Polsce, Ambasadora Królestwa Arabii Saudyjskiej w Polsce, Ambasadora Republiki Libanu w Polsce, Ambasadora Królestwa Szwecji w Polsce, Ambasadora Królestwa Belgii w Polsce oraz BAS British Alumni Society.

Realizację przedsięwzięcia rozpoczęto we wtorek (13.05.2008) niezwykle ciekawym wykładem dr Beaty Kowalskiej, poświęconym obrazowi kobiety arabskiej w oczach Europejczyków, w konfrontacji z rzeczywistością bliskowschodnią. Następnie oficjalnej inauguracji Dni Arabskich dokonał Kierownik Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ – prof. dr hab. Adam W. Jelonek, w obecności Ambasadora Państwa Kuwejtu – Pana Khalida Al-Shaibaniego.

Po oficjalnym otwarciu odbył się mały bankiet, podczas którego zaserwowano gościom słodkie przysmaki Bliskiego Wschodu. Następnie Ambasador Kuwejtu dokonał otwarcia wystawy zdjęć z Libanu, pt. „NO PHOTO”, autorstwa studentów oraz członków Stowarzyszenia Bliskowschodnie Horyzonty – Moniki Czerniejewskiej, Natalii Bahlawan oraz Karola Badohala, obrazujących współczesną sytuację w tym kraju.

Tego samego dnia wieczorem, w ramach Festiwalu Filmów Arabskich, w pomieszczeniach Klubu Re (przy ul. Św. Krzyża 4) zorganizowano slajdowisko, pt. „Wspomnienia z Libanu”, po którym nastąpił pokaz filmów, poświęconych współczesnej sytuacji na Bliskim Wschodnie. Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty zaprezentowało dwa filmy, z czego największym zainteresowaniem cieszył się obraz Erana Riklisa – „The Syrian Bride”, ukazujący złożone problemy mniejszości druzyjskiej, uwikłanej w konflikt izraelsko-syryjski o Wzgórza Golan.

Następnego dnia, w środę (14.05.2008) – w Katedrze Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ – odbył się cykl trzech wykładów, pod zbiorczym tytułem „Oblicza dialogu – stosunki euro-arabskie w XXI wieku”. Głównym organizatorem przedsięwzięcia było tym razem Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ.

W spotkaniu wzięło udział troje znakomitych specjalistów, zajmujących się problematyką arabską (dr Wacław Przemysław Turek), stosunkami Unii Europejskiej z krajami arabskimi i Izraelem (dr Magdalena Góra) oraz problematyką mniejszości muzułmańskich w Europie (mgr Konrad Pędziwiatr). Całość konferencji, uwieńczonej gorącą dyskusją z udziałem prelegentów oraz publiczności, znakomicie moderował mgr Łukasz Fyderek z Katedry Bliskiego i Dalekiego Wschodu UJ.

Cykl wystąpień zainaugurował dr W. Turek wykładem poświęconym stosunkom Europy ze światem arabskim w perspektywie historycznej, dotyczącym dziejów trudnego sąsiedztwa oraz niesymetrycznych stosunków między tymi światami, które w ogromnym stopniu determinują wydarzenia obecne. Konkluzją wykładu dra W. Turka było stwierdzenie, iż dla Arabów stosunki z Europą, a ściślej mówiąc z głównymi graczami europejskiej sceny politycznej, przez wiele wieków sprowadzały się do eksploatacji Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej przez mocarstwa kolonialne oraz krzywd spowodowanych licznymi wojnami, wywołanymi przez Europejczyków, lub toczących się z ich udziałem.

Jako druga wystąpiła dr M. Góra, której wykład dotyczył stosunków państw Unii Europejskiej z arabskimi krajami basenu Morza Śródziemnego, a zwłaszcza koncepcji „unii dla śródziemnomorza” (i kontrowersji z nią związanych), zaproponowanej przez prezydenta Francji – Nicolasa Sarkoziego. Pomysł Sarkoziego jest konsekwencją, zainicjowanego w latach dziewięćdziesiątych, Partnerstwa Europejsko-Śródziemnomorskiego, którego celem jest ograniczenie wpływu czynników sprzyjających destabilizacji i radykalizacji Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. W ramach Partnerstwa – w 1995 roku zapoczątkowano tzw. proces barceloński, zmierzający do pogłębienia owego partnerstwa, w zakresie: dialogu politycznego, stosunków gospodarczych i finansowych oraz wymiany kulturalnej i osobowej.

Cykl wykładów wieńczyło wystąpienie mgra K. Pędziwiatra, który w nowatorski sposób przedstawił dzieje islamu w Europie, wysuwając jednocześnie tezę, iż jest on zapomnianym filarem cywilizacji europejskiej. Po części historycznej przyszła kolej na socjologiczną analizę współczesnych problemów mniejszości muzułmańskich w Europie, scharakteryzowanych szczegółowo w książce autorstwa prelegenta – „Od islamu imigrantów do islamu obywateli: muzułmanie w krajach Europy Zachodniej”, którą można było zakupić w trakcie trwania konferencji.

Po części wykładowej przyszła kolej na podsumowanie i niezwykle ciekawą dyskusję naukową, którą niestety trzeba było przerwać z uwagi na ograniczenia czasowe. Mimo tej niedogodności, można stwierdzić, że przedsięwzięcie zakończyło się pełnym sukcesem.

W środowy wieczór, kontynuowano Festiwal Filmów Arabskich. Tym razem Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty zaprezentowało slajdowisko, pt. „Egipt – tu i teraz (Huna wa-l-aan)”, a następnie dwa filmy – „West Beirut”, w reżyserii Ziada Doueiriego, ukazujący pierwsze dni libańskiej wojny domowej (wybuchłej w 1975 roku) oraz „The Closed Doors”, w reżyserii Atefa Hetata.

Tymczasem w czwartek (15.05.2008) przyszła kolej na kolejne dwa bardzo ciekawe filmy – „Iraq in fragments”, w reżyserii Jamesa Longley’a oraz „Until when…”, w reżyserii Dahna Abourahme’a. Projekcje owych filmów oraz dyskusję na ich temat zorganizowano tym razem w Kawiarni Naukowej przy ul. Jakuba 29-31.

Z pośród wszystkich filmów zaprezentowanych podczas Dni Arabskich, najciekawszy (naszym zdaniem) był „West Beirut”, ukazujący ograniczoną możliwość dialogu międzyreligijnego w Beirucie, mieście podzielnym na wzajemnie zwalczające się fakcje – chrześcijańską i muzułmańską. Głównymi bohaterami filmu jest troje libańskich nastolatków – dwóch muzułmańskich chłopców i chrześcijanka. Wojna na ulicach Bejrutu jest dla nich (początkowo) jedynie młodzieńczym wyzwaniem, zabawą. Z czasem jednak to ona staje się głównym elementem ich osobistego życia oraz przyczyną tragedii ich rodzin. „West Beirut” w doskonały sposób ukazał jak bagatelizowany początkowo konflikt zmienił się w tragedię wszystkich mieszkańców tego małego, śródziemnomorskiego państewka – niegdyś nazywanego Szwajcarią Bliskiego Wschodu…

IV Dni arabskie w Krakowie wieńczyła impreza arabska, zorganizowana wspólnie przez Bliskowschodnie Koło Naukowe UJ oraz Stowarzyszenie Bliskowschodnie Horyzonty w podziemiach lokalu – Drukarnia Jazz Club, mieszczącego się przy ul. Nadwiślańskiej 1. Program obejmował pokaz tańca brzucha, zabawę przy muzyce arabskiej, malowanie henną oraz poczęstunek. Oczywiście największym zainteresowaniem cieszył się pokaz tańca arabskiego, zaprezentowanego przez tancerki ze szkoły Dance Globe – School and Teatre. Zabawa trwała do późnych godzin nocnych i – w ramach dialogu międzykulturowego – nie była pozbawiona możliwości spożywania złocistego napoju…

Tegoroczne zainteresowanie Dniami Arabskimi znacznie przerosło oczekiwania organizatorów. Całe przedsięwzięcie odniosło ogromny sukces – kulturalny i naukowy. Największą frekwencję zanotowano podczas projekcji filmów arabskich, slajdowisk oraz wykładów otwartych, co wskazuje na duże zainteresowanie problematyką bliskowschodnią oraz uwidacznia społeczne zapotrzebowanie na kolejne przedsięwzięcia tego typu.

Filmy prezentowane podczas dni Arabskich:

WestBeirut,

Granice dzielące pogrążone w wojnie domowej miasto nie omijają życia osobistego bohaterów. Częścią dzieciństwa trójki nastoletnich przyjaciół: sunnity Tareka i Omara oraz chrześcijańskiej dziewczynki May staje się wojna – nie trzeba odrabiać zadań i chodzić do szkoły, przemoc i demonstracje siły są fascynujące, a przekraczanie granicy wschodni Bejrut-zachodni Bejrut jest świetną zabawą. Z czasem jednak wspaniała przygoda zamienia się w tragedię…

Haschisch, Niemcy, reż. Daniel Grabner, 80 m.

Małe miasteczko wysoko w górach Ketama, północne Maroko. Od wieków życie ludzi jest tu związane z haszyszem. Film szkicuje portret tego życia: haszysz jako codzienna praca, haszysz jako biznes, haszysz jako podstawa i filozofia socjalnego systemu, haszysz jako medium snów i haszysz jako”powód do stagnacii…

The Closed Doors, Atef Hetata, Egypt, lh 45 min,fab

Akqa toczy się w czasie wojny w Zatoce Perskiej. Mohammad dojrzewa w świecie pełnym przemocy, radykalizmu i sprzeczności…jaką drogę wybierze dla siebie?

Until when…, Dahna Abourahme, lh l6 min,dok

Akcja toczy się w palestyńskim obozie w okolicach Betlejem. Cztery różne palestyńskie rodziny opowiadają o zmartwieniach przeszłości i nadziejach na przyszłość.

Iraq in fragments, James Longley, lh34min, dok

Trzy z wielu puzzli irackiej układanki – jedenastoletni, osierocony przez ojca Mohammad i jego marzenia, niezadowoleni zwolennicy szyickiego przywódcy Muktady as-Sadra oraz kurdyjska rodzina i jej nadzieje na
wolność i lepsze jutro.

The Syrian Bride, Eran Riklis,fab.

Miasteczko położone na okupowanych przez Izrael Wzgórzach Golan, zwykła muzułmańska rodzina, śliczna panna młoda, niezwykły, syryjski pan młody i ślub który rozdzielna rodzinę na zawsze…

NOTY O AUTORACH:

Michał Lipa – mgr politologii (specjalność – europeistyka); absolwent Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; student studiów bliskowschodnich na Uniwersytecie Jagiellońskim; członek Bliskowschodniego Koła Naukowego; współzałożyciel i Zastępca Redaktor Naczelnej czasopisma „Studia Bliskowschodnie”; autor depesz prasowych w Portalu Spraw Zagranicznych, poświęconych Afryce Północnej (głównie Egiptowi) oraz współorganizator IV Dni Arabskich w Krakowie.

Zainteresowania: procesy społeczno-kulturowe i polityczne na Bliskim Wschodzie, opozycja w arabskich systemach władzy autorytarnej, fundamentalizm islamski i procesy modernizacyjne na Bliskim Wschodzie oraz relacje Zachodu ze Światem Islamu.

Aleksandra Wilczura – mgr historii, judaista, orientalista, etnograf; absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego; stypendystka im. Josepha Conrada na Uniwersytecie w Oxfordzie w zakresie studiów żydowskich; laureatka The One-Year Franz Rozenzweig Fellowship w Europejskim Instytucie Studiów Żydowskich w Sztokholmie; autorka licznych artykułów o tematyce żydowskiej, izraelskiej oraz bliskowschodniej; współzałożycielka i Redaktor Naczelna czasopisma „Studia Bliskowschodnie” oraz współorganizatorka IV Dni Arabskich w Krakowie.

Zainteresowania: procesy społeczno-kulturowe Bliskiego i Dalekiego Wschodu, fundamentalizm religijny, konwersje religijne i kulturowe, muzykologia i etnografia żydowska, orientalizm, dzieje orientalistyki polskiej i rosyjskiej.

Zobacz także:

SPOTKANIA ARABSKIE W KRAKOWIE

Przygotowanie debaty:

BLISKOWSCHODNIE KOŁO NAUKOWE UJ
30 – 387 Kraków ul. Gronostajowa 7
bkn_uj@yahoo.com

– Aleksandra Zamojska
– Dominika Mamro
– Kamila Rosa

Paneliści, którzy wzięli udział w tej debacie (21-05-2006)-
– prof. Andrzej Kapiszewski
– ks. prof. Krzysztof Kościelniak
– Emir Mohammed Jabiri
– Dr Hayssam Obeidat
– Przemysław Kafel

Prowadzenie debaty- dr Przemysław Turek.

Przedstawienie gości w imieniu Bliskowschodniego Koła Naukowego:

Dominika Mamro

Dr Przemysław Turek-

Rozpoczynamy dzisiaj debatę pt. „Duchowe i materialne dziedzictwo Arabów”. Użycie terminu „duchowe dziedzictwo Arabów” implikuje praktycznie rzecz biorąc, że mamy tutaj do czynienia z kulturą ludu homogenicznego, posługującego się językiem arabskim, pochodzącego prawdopodobnie z Półwyspu Arabskiego. Wobec tego na początku chciałbym się zazapytać, co każdy z naszych prelegentów rozumie przez pojęcie kultura Arabów, a także kultura muzułmańska i kultura języka arabskiego?

prof. Krzysztof Kościelniak-

Kultura arabska jest pojęciem najszerszym, tutaj możemy włączyć dziedzictwo południowych Arabów (także Jemen), kwestię Królestwa Nabatejskiego na północy, a więc to wszystko co miało miejsce przed Mahometem. Następnie należy wspomnieć, że w ramach kultury arabskiej rozwijało się również chrześcijaństwo, a później przede wszystkim kultura muzułmańska.

prof. Andrzej Kapiszewski-

Należy wspomnieć o kwestii podstawowej – pojęciu kultury arabskiej. W tym celu należy cofnąć się do historii podbojów świata arabskiego, do historii stworzenia tego pierwszego wielkiego państwa arabskiego w VII i VIII wieku, stworzenia cywilizacji arabskiej. Warto zadać sobie pytanie, skąd wzięły się te pojęcia, w jakim stopniu także to, z czym mamy do czynienia w dniu dzisiejszym, odnieść możemy do przeszłości. To, co się stało w VII wieku, było rzeczą w historii cywilizacji świata dość niesłychaną, a mianowicie w krótkim okresie czasu powstało imperium porównywalne tylko swoją wielkością, stopniem organizacji do imperium rzymskiego, rozciągające się od Pirenejów po Persję i dalej. Ale funkcjonowało jako jednolity organizm państwowy bardzo krótko, praktycznie około 100 lat, po czym się rozpadło. Mieliśmy w historii świata bardzo wiele przykładów tego typu podbojów, które też szybko się rozprzestrzeniły i po sobie nic nie zostawiły (Mongołowie, Hunowie).
Podbijali oni ogromne terytoria, przez krótki okres na nich rządzili, po czym znikali i właściwie poza jakimiś cząstkowymi wykopaliskami archeologicznymi niczego nie zostawili po sobie. Natomiast zupełnie inna rzecz się stała z czymś, co później zostało nazwane cywilizacją arabską. W ciągu 100 lat istnienia tego wielkiego pierwszego państwa arabskiego udało się Arabom stworzyć podstawy wielkiej kultury, wielkiej cywilizacji, która przetrwała znacznie dłużej niż ten organizm państwowy. I rozwijała się dalej, przynajmniej przez kilka wieków, co więcej była to kultura o zupełnie innym charakterze niż inne cywilizacje światowe. Nie było bowiem wcześniej innej cywilizacji, która byłaby narzucona w wyniku podboju. W momencie podbojów cywilizacji arabskiej nie było w gruncie rzeczy rozpowszechnionego języka arabskiego. Nie był on tak rozpowszechniony jak inne języki imperialne, stanowiące podstawę funkcjonowania imperiów. I było rzeczą niesłychaną, że w ramach tego wielkiego państwa ci, którzy podbijali te tereny (od Hiszpanii po dzisiejszą Azję południowo-wschodnią), potrafili dużo czerpać z kultur miejscowych, tłumaczyli wszystkie ważniejsze dzieła klasyków, brali „wielkimi garściami” z cywilizacji greckiej, bizantyjskiej, z dorobku syryjskiego, perskiego itd.
Ta cywilizacja przetrwała do XIV wieku, po czym zaczął się czarny okres świata arabskiego, od kiedy cywilizacja ta bardzo się skurczyła, w każdym razie się nie rozwijała, nie wnosiła także niczego wielkiego do cywilizacji świata. Ta sytuacja istniała do końca XIX wieku, początków XX wieku- do czasów kolonializmu. W okresie kolonializmu pojawiły się na tym obszarze różne potęgi europejskie, cywilizacja na powrót zaczęła się rozwijać m.in. poprzez kontakt z Anglią.
Część elit świata arabskiego kształciła się także w Europie. Cywilizacja zaczęła się ponownie rozwijać, ale nie tak szybko, nie tak gwałtownie jak wiele wieków temu. We wczesnych wiekach to Arabowie w gruncie rzeczy wnosili swoje dziedzictwo do kultury materialnej i duchowej świata zachodniego, naszego świata, natomiast w ostatnich 100 latach Arabowie zaczęli czerpać ze świata zachodniego, implementować do swojej kultury, cywilizacji, także materialnej bardzo wiele elementów. Nowy świat arabski stał się rzeczywiście nowym, powstał niecałe 100 lat temu po upadku Imperium Osmańskiego. Składa się z zupełnie nowych struktur państwowych, zupełnie nowych rodzajów tożsamości. Dzisiejsi Arabowie czerpią także bardzo dużo ze swojej przeszłości, są bardzo dumni ze swojej przeszłości. Kwestia tej przeszłości stanowi ważny element ich dzisiejszej tożsamości, która się rozwija w bardzo trudnych warunkach. Dzisiaj w coraz większym stopniu tożsamość arabska wydaje się być rozproszona- Egipcjanin czuje się Egipcjaninem, Jordańczyk- Jordańczykiem, Palestyńczyk- Palestyńczykiem, a nie tylko Arabem- związanym tylko z muzułmańską kulturą. Wpływ kultury globalnej, z jednej strony tego imperializmu kulturowego, z drugiej własne tożsamości narodowo- państwowe pozwolą to dziedzictwo kultury islamu i kultury arabskiej w szczególności zachować.

Przemysław Kafel-

Klasyczna kultura arabska nie identyfikowała się koniecznie z kwestią etniczną. Arabowie w zasadzie w pojęciu etnicznym nie przestali istnieć wraz z nastaniem islamu. Niekoniecznie też etniczni Arabowie uczestniczyli w rozwijaniu tej kultury muzułmańskiej (także Persja, Hiszpania- wspaniały wkład w rozwój kultury arabskiej). Raczej skłaniałbym się do nazwania tej kultury- kulturą języka arabskiego, dlatego że tym, co scalało ten cały organizm, był język arabski.
Oczywiście religia jest także elementem bardzo ważnym, natomiast tym zasadniczym elementem i nośnikiem kultury był język arabski. Dlaczego skłaniałbym się do kwestii języka ? W tej kulturze bowiem uczestniczyli nie tylko muzułmanie (choć byli jej głównymi twórcami), ale byli to także chrześcijanie, którzy posługiwali się językiem arabskim.

Emir Mohammed Jabiri-

Wracając do sprawy kultury języka arabskiego- zwróciłbym uwagę na kulturę Arabów z okresu przedmuzułmańskiego, jako tą czystą kulturę arabską. Kultura zaś – nazwijmy ją muzułmańską – jest po trosze bizantyjska, perska, hinduska. Arabowie nie niszczyli, po prostu asymilowali te kultury, tworzyli to co nazywa się dzisiaj kulturą, czy cywilizacja muzułmańską. Wyróżniamy 2 ważne okresy: pierwszy, który sami Arabowie nazywają okresem ciemności tzw. dżahilija – z okresu przedmuzułmańskiego. Dla Arabów dzisiejszych, czy muzułmanów jest to okres nieważny, okres drugorzędny. Jedyną rzeczą wartościową z tego okresu jest poezja.
Arabowie, którzy rozpoczęli podbój, tworzenie tego imperium, ani nie byli większością, nie wiedzieli też w jakim kierunku pójdzie rozwój państwa muzułmańskiego. Niedługo po upadku Umajjadów na skutek różnych ruchów ukształtował się świat muzułmański.
Upadek tej kultury datuje się na czas upadku Bagdadu, po podboju Mongołów. Inni twierdzą, że to raczej Turcy przyczynili się do zastoju naukowego wcielając kraje arabskie.

Upadek tej kultury miał także przyczyny o charakterze społecznym. Abstrahując od istnienia 22 krajów arabskich, trzeba także patrzyć na dążenia zwykłych Arabów, którzy zupełnie przeczą istnieniu tych struktur państwowych. Niektórzy twierdzą, że największą zdradą dla Arabów- jest istnienie Ligii Państw Arabskich, bowiem jej tekst prawny mówi przede wszystkim o szanowaniu granic i terytorium, tym samym wnosi podziały. W pewnym okresie nacjonalizm arabski był elementem dominującym we wszystkich rozgrywkach politycznych, jako element który ma jednoczyć wszystkich Arabów. Jaka jest bowiem różnica pomiędzy Arabem egipskim, marokańskim, czy angielskim?
Żadna. Jeśli się pyta zwykłych Arabów, to wszyscy oczywiście dążą do jedności, mając w pamięci, że
byli potęgą, ale tylko wtedy, kiedy byli zjednoczeni. Niektórzy twierdzą, że islam jest negacją postępu technicznego. Należy takim tylko przypominać, że Arabowie byli narodem przodującym w kwestiach naukowych, kiedy bardziej byli przywiązani do islamu.

Dr Hayssam Obeidat-

Ja uważam, że nie istnieje coś takiego jak kultura muzułmańska. Dla mnie jako Araba i muzułmanina kultura pusztuńska w Afganistanie, czy pakistańska jest dla mnie obca, nie rozumiem tej kultury. Na pewno kultura słowiańska jest bardziej mi bliska. Islam nie próbował w ogóle likwidować innych kultur, albo innych narodowości. Choć kultura arabska nie czerpie tylko z islamu, dużą część tej kultury stanowią chrześcijanie arabscy. Są oni bardzo przywiązani do kultury arabskiej.
Tych wspomnianych trzech pojęć nie da się tak łatwo podzielić (kultury arabskiej, muzułmańskiej, języka arabskiego). Kultura arabska czerpie z kultury języka arabskiego, kultury muzułmańskiej, z chrześcijaństwa.

Dr Turek-

Chciałbym zadać jeszcze jedno pytanie. Padło tutaj kreślenie „czysta kultura arabska”. Czy istniało, bądź istnieje coś takiego jak „czysta kultura arabska”? A po drugie jakie prądy ideowe i religijne oddziaływały na Arabów?

Prof. Kościelniak-

Moim zdaniem, jeśli badano kultury związane z Arabami przed Mahometem, to bardziej dotyczyło to kwestii etnicznych (Półwysep Arabski, zarówno Jemen, jak i Hidżaz). W tekstach już babilońskich pojawiają się zapisy imion arabskich i nie do końca wyjaśniono, czy chodzi o Beduinów, czy już o Arabów (także w tekstach egipskich). Sytuacja się zmieniła w chwili podbojów Omara. Przyjmuje się, że w okresie Umajjadów około 650 roku próbowano scalić państwo za pomocą języka arabskiego (proces arabizacji). Ten proces jednakże się nie udał. Niektóre narody, jak Persowie lub Berberowie, były bardzo przywiązane do swojej kultury.
Kolejna dynastia Abbasydów integrowała państwo poprzez islamizację. Ale te procesy spowodowały następujące zjawisko, a mianowicie dla niektórych narodów chrześcijańskich religia była czymś bardzo ważnym. Chrześcijanie poświęcili swoją kulturę na rzecz kultury arabskiej (jak np. Koptowie), zarabizowali się, ale nie poświęcili swojej religii, bowiem religia była dla nich bardzo ważnym czynnikiem. Przełożyli oni swoją kulturę na język arabski, bowiem język ten w tym okresie posiadał dominujące znaczenie w rozwoju cywlizacji. Dzięki temu też kultura arabska uległa ubogaceniu.
Z kolei dla innych narodów jak Berberów, czy Persów, dla których wierzenia nie były tak istotne, ale byli dumni ze swojej kultury, nastąpił proces odwrotny. Przyjęli oni islam, ale nie pozwolili się zarabizować.
Jeśli chodzi o kwestie międzyreligijne, to pewne terminy występowały w języku arabskim przed Mahometem. Chodzi o południowo-arabskie znaczenie słowa al-Rahman al-Rahim (chrześcijanie na tym terenie używali tego określenia na oznaczenie Boga). Oznaczałoby to, że to nie islam pierwszy to wprowadził (przyp. z Koranu BISMILLAH IR RAHMAN IR RAHIM (W imię Allaha, Miłosiernego, Litościwego).
Język południowo – arabski jest już historycznym językiem. Natomiast ten język „wężykowaty” (xxx) jest pochodną zapisu syryjskiego (xxx), nabatejskiego i innych. I co ciekawe pierwotna inskrypcja tego języka – widnieje w wersji chrześcijańskiej.
Jednakże na Półwyspie Arabskim chrześcijaństwo mimo wszystko kojarzyło się z czymś obcym (jak pisze Herodot o Arabach- „oni uwielbiają wolność”). Należy także pamiętać, że językiem niektórych soborów był język arabski.

Prof. Kapiszewski-

W gruncie rzeczy jest bardzo ciężko mówić o kulturze bez mówienia o narodzie. Nie chciałbym głęboko wnikać w zagadnienie, czy istnieje naród arabski, bo to jest temat morze. Ale chciałbym powiedzieć, że ten dylemat, w jakim język, a w jakim religia, struktury państwowe, tradycja i zwyczaje odgrywają rolę w powstawaniu świadomości narodowej, która kształtuje świadomość ludzi, jest b. złożoną kwestią. Większość ludzi na świecie ma złożone systemy tożsamości, to nie jest tak, że możemy uznać, tak jak w naszym przypadku, że jesteśmy tylko krakowianami, albo tylko Polakami, czy katolikami, albo tylko muzułmanami, czy tylko Europejczykami. Wszystko zależy od kontekstu sytuacyjnego, od tego, co się dzieje wokół nas, w jakiej grupie się znajdujemy, czy jesteśmy konfrontowani z jakimś przedziwnym zjawiskiem. I próbując definiować kulturę arabską- wszystkie te czynniki- o których mówiliśmy- naród, religia, język, tradycje, czynniki państwowotwórcze – stwierdzamy, że odgrywały one i odgrywają do dziś bardzo istotną rolę w kształtowaniu tej kultury. W sprawie „czystej kultury arabskiej” – podobnie moglibyśmy mówić o czystej kulturze polskiej- w pewnym kontekście oczywiście można o tym mówić. Dzisiaj jeszcze bardziej w zglobalizowanym świecie wpływ najróżniejszych elementów różnych kultur- jest bardzo silny na obszar kulturowy, który my umownie nazywamy arabskim. Oddzielenie tego co jest czysto arabskie, a co nie, jest ogromnie trudne.

P. Kafel-

Jeżeli możemy tutaj mówić o kulturze arabskiej, to jak już mówił ksiądz profesor, jeszcze przed wyjściem Arabów z Półwyspu Arabskiego. Ja bym utożsamiał kulturę arabską z pewnym etosem beduińskim, przy czym nie jest to tylko i wyłącznie zarezerwowane dla Arabów.
Podobnie zorganizowane społeczeństwo posiadali Aramejczycy, wcześniej Amoryci, były to także plemiona koczownicze o podobnej strukturze, wyznające podobne zasady. Ale tutaj można podać kontrpropozycję z okresu przed islamem, że istniały wspaniałe kultury miejskie na Półwyspie Arabskim (jak Saba). Choć były to kultury znacznie bardziej izolowane niż Mezopotamia, czy państwo syryjskie, to jednak podlegały one pewnym wpływom. A więc nie były to kultury czysto arabskie, podlegały m.in. wpływom indyjskim (handlowali na południu półwyspu z Indiami), mieli także stałe kontakty z Czarną Afryką. Już na tym etapie przed islamem ta kwestia „czystej kultury arabskiej” nie jest tak oczywista. A już po islamie ten świat jeszcze bardziej się skomplikował. Ks. profesor wspomniał Berberów, że tam nastąpił proces odwrotny, języka arabskiego nie przyjęto. Jeśli mówimy o kulturze języka, w tym przypadku języka arabskiego, jest to zarezerwowane dla warstwy wyższej. Te teksty, które przetrwały do naszych czasów, które analizujemy, to jest kultura warstw wyższych. Nośnikiem kultury wśród warstw wyższych był właśnie język arabski.

Emir Jabiri-

Nie ma tak jak prof. Kapiszewski powiedział „kultury czystej”, tak samo jak „czystej kultury arabskiej”. Ktoś mówił, że beduini, a nie Arabowie? Przepraszam bardzo, ale beduini są Arabami.
Odnośnie Berberów tworzyli oni w muzułmańskiej Hiszpanii, także po arabsku. Wydaje mi się także, że rozmawiamy o kulturze, a nie o tym, czy chrześcijanie, czy żydzi brali udział w jej tworzeniu. Kultura jest ponadreligijna. Ten obszar był i jest obszarem Semitów. Uważa się, że ojczyzną Semitów jest, to co się dzisiaj nazywa Arabia Saudyjska. Semici wyszli z Półwyspu Arabskiego. 9 wieków przed Chrystusem Aramejczycy wyszli z miejsca, gdzie jest teraz Niniwa. Historia nie stworzyła Arabów historycznych i tych dzisiejszych (tak jak mówimy o Słowianach, i dzisiaj o Polakach). Kiedy prezentowano „Pasję” o Jezusie i kiedy używano języka aramejskiego- 30 procent z tego zrozumiałem, czyli istnieje bliskość językowa pomiędzy tymi językami, nawet z żydowskim (przykład „Szalom” i „Salam Alejkum”). Dla mnie osobiście sprawa religii jest drugorzędna, jeśli mówimy o kulturze arabskiej. Istotnie jest sporo Arabów-chrześcijan, którzy brali udział w tworzeniu kultury arabskiej (tego co też się nazywa cywilizacją arabską, czy muzułmańską).
Podobnie jak inne wyznanie, jak Żydzi. W Sudanie ludność uważa się za Arabów (bowiem ich kultura jest arabska, jak język). Ale oni nie są etnicznymi Arabami. W XXI wieku nie mówmy o rasach, o tych podziałach, ale starajmy się rozmawiać o kulturze duchowej. Także ten wątek religijny trzeba zostawić na boku i rozmawiać tylko o kulturze.

Dr Obeidat-

Chciałbym powrócić jeszcze do kultury arabskiej, muzułmańskiej. Ja zawsze spieram się z duchownymi muzułmańskimi. Jestem muzułmaninem i nazywają mnie nacjonalistą arabskim. Arabowie mieli bardzo wysoką kulturę moralną, gdy porównamy w tym czasie moralność Persów, czy Rzymian (w okresie przedmuzułmańskim)- to oznacza, że tworzyli wysoką kulturę. Kiedy Koran mówi o okresie ciemności i ignorancji, to odnosi się to tylko do pewnych okoliczności. Jeśli chodzi o kulturę przedmuzułmańską, to faktycznie na Półwyspie Arabskim zachowało się b. dużo zabytków chrześcijańskich. A więc Arabowie kształtowali chrześcijaństwo, nie da się tego ukryć.
Jednakże bardzo mało Arabów-chrześcijan uznawało judaizm. Z kolei maronici (chrześcijanie) uznali Watykan bardzo późno. W czasie Imperium Otomańskiego oni próbowali bronić kultury arabskiej, bardziej jeszcze niż muzułmanie. Ponieważ muzułmanie uważali: skoro jest kalifat, to trzeba to zniszczyć to, co jest arabskie. Ale chrześcijanie bronili kultury arabskiej, ponieważ uważali, że jest to ich tożsamość. I wtedy dzięki chrześcijanom ta kultura rozwijała się, kiedy Turcy próbowali narzucić swoją kulturę. Jeśli chodzi o kulturę perską, ja nigdy nie uczyłem się języka perskiego, ale potrafię ją zrozumieć. Oznacza to, że istniał wpływ kultury arabskiej na Persów, Berberów – ponieważ kultura arabska była wyższą kulturą.

Dr Turek-

Faktycznie w języku perskim jest około 40 procent zapożyczeń z języka arabskiego, pomimo tego, że język perski jest językiem indoeuropejskim. Zakłada się, że istnieje coś takiego jak wspólnota kulturowa, arabska, jedna umma, religijna i polityczna. Czy istnieje coś takiego jak jedność arabska? Jeżeli istnieje, to jakie są czynniki gwarantujące jedność arabską? Jakie czynniki wpływają na poczucie jedności wśród Arabów?

Prof. Kapiszewski-

Istnieje na pewno wśród bardzo wielu Arabów świadomość etnicznej i historycznej jedności. Z drugiej strony w dniu dzisiejszym jest coraz mniej faktów potwierdzających istnienie takiej jedności. Ja jestem przede wszystkim socjologiem i dla mnie oczywistą sprawą jest, że istnieje państwo – rozumiane jako struktura polityczna, z określonym rządem, granicami, z określonymi instytucjami, systemem edukacji etc. Jeśli istnieje ono dostatecznie długo, to w ramach tego państwa musi się wykształcić świadomość charakterystyczna dla tej jednostki politycznej, którą nazywamy świadomością narodową. I dla mnie jako socjologa nie ulega wątpliwości, że już możemy zacząć mówić o narodzie amerykańskim, za jakiś czas będziemy mogli mówić o narodzie kanadyjskim, australijskim etc. I w takim samym znaczeniu, jakkolwiek sztuczny nastąpił podział świata arabskiego (wytyczanie granic przez organizacje międzynarodowe, podział kolonialny), po pewnym czasie świadomość narodowa w tych krajach będzie się wzmacniała. Dlaczego takim szokiem dla świata arabskiego był atak Saddama Husseina na Kuwejt w 1990 roku? Było to bowiem przełamanie mitu, że w rodzinie możemy się kłócić, ale nikt na drugiego nie napadnie.
Jedno państwo arabskie zaatakowało drugie państwo arabskie. Była także mowa o Lidze Państw Arabskich, która nigdy nie była w stanie zgodzić się – wypracować wspólnego stanowiska. I wydaje się, że w coraz większym stopniu, niezależnie od pamięci panującej wspólnoty przed wiekami- bazującej na wspólnocie języka, religii, tradycji, swoją rolę będą odgrywać czynniki narodowo-państwowe. W coraz mniejszym stopniu możemy mówić także o jedności świata arabskiego.

Emir Jabiri-

Mam trochę inne podejście w tej kwestii. Wszyscy Arabowie należą do tego samego narodu arabskiego. Władcy państw arabskich to jedna kwestia, a naród arabski to inna. Tylko nikt nie chce pozwolić na tą jedność. Przy okazji należy wspomnieć, że kiedy planowano zjednoczyć Maroko, Algierię, Tunezję i Libię w „Zjednoczenie Krajów Północnoafrykańskich”, prezydent Francji przyleciał do Maroka i spytał „Jak Ty możesz zjednoczyć się z tym libijskim władcą!”. Potem podobnie USA uznały to za niebezpieczne. Europa przeszła przez I i II wojnę światową, występuje w niej wielość kultur i języków. Europa się zjednoczyła, posiada z tego korzyści. I my się cieszymy z tego. Ale jak my chcemy wkroczyć w ten sam system ? A wiadomo, że Arabowie mają tę samą historię, te same problemy społeczne, problemy polityczne i jak chcemy się zjednoczyć, to każdy nam odmawia tego. „Jesteś Marokańczykiem. To bądź Marokańczykiem”- słyszę.
Ale ja nie chcę być Marokańczykiem. Jestem Arabem i chcę się spotykać z Algierczykiem (pomimo problemu Sahary). Czy chcę do niego strzelać? Nie, absolutnie. Wszyscy Arabowie mają tą samą świadomość narodową. Nie można im odmawiać prawa do zjednoczenia. Ale istnieje ingerencja innych mocarstw, w których interesie nie leży popieranie zjednoczenia krajów arabskich (od Maroka po Irak). Byłaby to bowiem jedna z największych potęg światowych (surowce mineralne, 350 mln Arabów, a w 2050 roku będzie 500 mln Arabów). Arabowie nie mają swojego udziału w cywilizacji światowej, tylko dlatego, że nie są zjednoczeni. Przywódcy Ligii Państw Arabskich są ewidentnie przeciwni dążeniom swoich narodów. W Egipcie musiano uruchomić machinę opresyjną, aby opozycja nie doszła do władzy. Przy wyborze demokracji wiadomo także co się stało, wygrał Hamas. W krajach arabskich zazwyczaj jest to szejk, który otrzymał władzę w spadku, albo jest to wojak, który dokonał zamachu stanu. Nikt nie został wybrany z tego powodu, ponieważ posiadał program dla postępu, dla rozwoju społecznego (żaden od Algierii po Irak).
Kto bowiem w krajach arabskich idzie do wojska ? Tylko ci, którzy nie błysnęli nigdzie. A państwo przecież nie jest kompanią wojska. Nikt z nich nie posiada właściwego przygotowania ekonomicznego. Wcześniej czy później ci przywódcy przestaną się liczyć, ponieważ świadomość innych, zwykłych Arabów wzrośnie. Każdy z tych przywódców cieszy się, że jest władcą w małym kawałku świata arabskiego, ponieważ w tym jednym dużym państwie byłby nikim. I dlatego każdy z nich tak kurczowo trzyma się władzy, a kiedy sytuacja się pogarsza, to prosi o pomoc Zachód. A to jest błąd Zachodu, że się miesza. Narody arabskie będą tym, czym chcą być Arabowie.

Zapis spotkania:
Marcin Pietrzyk, 03-08- 2007

(teksty nie były autoryzowane – za wyjątkiem wypowiedzi dr Przemysława Turka i dr Hayssama Obeidata)