Opis konferencji w Gdyni cz. 2

IV międzynarodowa konferencja CZARNY LĄD I ŚWIAT ARABSKI „Siła argumentu czy argument siły”?

Panel 2

Dr Fuad Jomma przybliżył temat współpracy państw zachodnich z Kurdami w walce przeciwko Państwu Islamskiemu w Iraku i Syrii (Uniwersytet Szczeciński). Sprawa kurdyjska pojawiła się już w czasie konfliktu irańsko-irackiego (1980-1988). Jednakże wtedy Irak zgodził się oddać Iranowi Szatt al-Arab w zamian za zaprzestaniepomocy kurdyjskim powstańcom. W czasie tego konfliktu użyto także broni chemicznej wobec Kurdów w Halabdży. Sprawa kurdyjska znalazla się na wokandzie także w czasie irackiego ataku na Kuwejt i Wojny w Zatoce (1990-1991). Obecnie Kurdystan może powstać niedługo w Iraku. W czasie wykładu sformułowano także opinię, iż obecny polityczny Bliski Wschód może się rozpaść.

W czasie kiedy Państwo Islamskie zajęło Mosul Kurdowie stali na stanowisku, iż Arabowie powinni sami rozwiązywać swoje problemy. ISIS zwróciło jednak swoją uwagę na terytoria kurdyjskie, co spotkało się z kurdyjską reakcją. ISIS posiada jednak lepsze uzbrojenie wojskowe, aniżeli Kurdowie. W tej rozgrywce ważne znaczenie może odegrać przynależność Kirkuku, jako regionu istotnego z punktu widzenia wydobycia ropy naftowej i przyszłości samego Kurdystanu irackiego (wcześniej 17 proc. przychodów z eksportu ropy przypadało dla Kurdystanu). Kirkuk zamieszkały jest przez Kurdów (około 50 proc), Arabów, Turkemenów (20 proc.) i inne narodowości.

Bogdan Pisarski z AMW w Gdyni przedstawił temat „Szyici w Arabii Saudyjskiej – powstanie zatopione w ropie”. Początkowo wyjaśniono różnice pomiędzy sunnitami i szyitami. Kolejno przedstawiono chronologię wystąpień mniejszości szyickiej w Królestwie Saudów w czasie Wiosny Arabskiej. W 2011 roku szyici domagali się głównie uwolnienia więźniów politycznych, organizowali zbrojne demonstracje, a policja zaczęła używać ostrej amunicji. W jednej z takich demonstracji 21 listopada, zginęła 9-letnia dziewczynka.Wspomniano także o aresztowaniu duchownego szyickiego Nimra Al-Nimriego i skazaniu na śmierć.

Dr Edward Jaremczuk przedstawił temat dotyczący potencjału buntu społecznego po Wiośnie Arabskiej w Afryce Północnej i na Bliskim Wschodzie (stan na koniec roku 2014, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu). Korzenie tego buntu były wspólne – młodzi ludzie, wysoka stopa bezrobocia (najwyższa na Bliskim Wschodzie i Północnej Afryce na tle innych regionów świata) oraz wpływ mediów społecznościowych. Następstwa „jaśminowej rewolucji” miały efekt domina. Wpływ rewolucji okazał się jednak negatywny na sytuację gospodarczą kraju, w tym głównie sektor turystyczny. W styczniu 2011 roku opuściło kraj także wielu studentów zagranicznych.

Arabowie zdali sobie jednak sprawę z siły swoich obywateli, można zatem oczekiwać stopniowych i systematycznych zmian w tym regionie. Zwrócono uwagę, iż Arabowie wyrazili chęć demokratycznych zmian, być może nie w stylu amerykańskim, to jednak zanegowano tezę S. Huntingtona z 1991 roku („The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century”), iż świat arabski z przyczyn kulturowych nie może otworzyć się na rozwiązania demokratyczne (przypisany temu regionowi tzw. orientalny despotyzm).

Ewa Szuber zwróciła uwagę na zjawisko korupcji w świecie arabskim, przedstawiając mapę zagrożonych krajów świata arabskiego – od Sahary Zachodniej po Irak (Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie). W tym kontekście wspomniano o międzynarodowej organizacji Transparency International, założonej w 1993 roku, a zajmującej się korupcją, określającej poziom tego zjawiska w danych krajach za pomocą specjalnego indeksu. We wspomnianym indeksie percepcji korupcji do głównych krajów bliskowschodnich, zagrożonych zjawiskiem korupcji zaliczono Sudan, Palestynę, Libię, Katar, Jemen, Irak. Co istotne korupcja była jedną z przyczyn Wiosny Arabskiej i związanymi z nią takimi zjawiskami jak klienteizm, nepotyzm, kumoterstwo. Przy analizie zjawiska korupcji w świecie arabskim warto zwrócić uwagę też na tradycję bakszyszu, będącym odpowiednikiem polskiego napiwku.

Samo pojęcie korupcji pochodzi od „corruptio”, oznaczające gnicie i rozkład. W referacie nawiązano także do ustawy o CBA, opisano lobbing, czy „nadużywanie posiadanej władzy w sposób pozwalający na uzyskanie prywatnych zysków”. Do zachowań korupcyjnych zaliczono: łapownictwo (bierne, czynne), płatną protekcję, defraudację, nepotyzm, kumoterstwo, nadużywanie władzy publicznej.

Opracowanie: MP

Panel 1

Panel 3

Panel 4