Opracowanie przygotowane zostało w ramach imprezy:
Şevbuhêrk 3
DNI ISLAMU
KOBIETA a ISLAM
Kraków, 2-4.02.2007

Organizatorzy: Fundacja ZNAK, Kurdyjskie Centrum Informacji i Dokumentacji, Krakowski Klub Dialogu
Tekst dostępny też na stronie Tolerancji.

Opracowanie: Joanna Bocheńska, Anna Bielecka (2007 r.)

Dr Nazand Begikhani urodziła się w 1964 roku w mieście Koysinjak, studiowała Język i Literaturę Angielską na uniwersytecie w Mosulu. Od 1987 roku mieszka na emigracji. Swą pracę doktorską poświęciła przedstawieniu kurdyjskich kobiet w literaturze europejskiej w XIX i XX stuleciu. Jest jedną z założycieli organizacji: International Kurdish Women Studies Network (1996) i Kurdish Women Action Against Honour Killing (2000). Aktywnie działa na rzecz obrony praw człowieka, sprzeciwiając się izolacji kobiet na Bliskim Wschodzie, dążąc do poprawy ich sytuacji przede wszystkim dzięki edukacji. Organizuje liczne konferencje i programy propagujące walkę z dyskryminacją. Wielokrotnie narażała się również kurdyjskim politykom twierdząc, że problem złego traktowania kobiet nie może być uznany za wewnętrzną sprawę Kurdystanu, wstydliwą i skrywaną. Nazand Begikhani jest również poetką, sama tłumaczy swoje wiersze na język angielski

Leyla Zana

Działaczka praw człowieka, która jako pierwsza Kurdyjka-członek tureckiego parlamentu protestowała przeciwko dyskryminującej Kurdów polityce władz tureckich. Za swoją działalność została skazana na 15 lat więzienia. Naciski międzynarodowych organizacji praw człowieka, w tym Amnesty International oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka spowodowały, iż Zana została zwolniona po 10 latach. Wtedy dopiero mogła odebrać przyznaną jej wcześniej Nagrodę Sacharowa. Urodzona w 1961 roku w Sivan, nieopodal Diyarbakir, Leyla Zana, jest nadal zaangażowana politycznie. Stała się symbolem pokojowej walki o prawa Kurdów.

Aynur Doğan

Kurdyjska piosenkarka, urodziła się w 1975 roku w tureckiej wiosce Çemisgezek. W roku 2002 wydała swoja pierwszą płytę Seyir, która zapoczątkowała jej karierę. Przełomem dla artystki stała się płyta Keçe Kurdan (Kurdyjska dziewczyna). Sukces Keçe Kurdan spowodował popularyzację kurdyjskiej muzyki na całym świecie. London Times w marcu 2005 umieścił Aynur na okładce dodatku kulturalnego pt. Kulturalne bogactwo Turcji. Aynur wystąpiła w filmie dokumentalnym Istanbul Hatırası / Crossing the Bridge. (Życie jest muzyką). Muzyka Aynur Doğan czerpie z kurdyjskich tradycji, co wywołało sprzeciw władz tureckich. Sąd w Diyarbakir nakazał usunięcie płyty Keçe Kurdan z półek sklepowych pod zarzutem nawoływania do separatyzmu. Od decyzji Sądu odwołano się i została ona anulowana we wrześniu 2005 roku. Aynur Doğan nieustannie koncertuje, obdarowując międzynarodową publiczność swoją magiczną muzyką. Zdaniem niektórych artystka staje się symbolem „kurdyjskiego głosu” w walce o wolność.

Jana Seyda jest młodą kurdyjską poetką. Urodziła się w 1976 roku w Amud (Kurdystan syryjski), ukończyła Uniwersytet w Aleppo. Od 1990 roku pisze wiersze, które były publikowane w gazetach kurdyjskich i arabskich. Najbardziej znany tomik jej wierszy to Roja Dawi (Ostatni dzień). Pisze w dialekcie kurmandżi. W wypowiedzi dla tureckojęzycznej gazety Yeniden Özgür Gündem podkreśliła, że wiele kobiet w Kurdystanie syryjskim pisze wiersze – fascynacji poezją ulegają w bardzo młodym wieku, a ich emocje są szczere i ciepłe. Niestety niewiele z nich ma szansę opublikować swoje utwory, a poezja w języku kurdyjskim z braku zainteresowania wydawnictw i księgarń rozprowadzana jest z rak do rąk.

Ważniejsze kurdyjskie organizacje kobiece:

International Kurdish Women Studies Network (Międzynarodowa Grupa Badań nad Kobietami Kurdyjskimi) – organizacja powstała w 1996 w Europie, obecnie ma swą siedzibę w Toronto. Założycielami jej są badacze i aktywiści, a celem organizacji jest zwiększenie stanu wiedzy na temat praw kurdyjskich kobiet w świetle rozwijających się badań genderowych. Organizacja zrzesza wiele instytucji i osób prywatnych zainteresowanych poprawą losu kobiet w Kurdystanie, sprzyja wymianie wiedzy i doświadczeń zarówno wśród diaspory, jak i w Kurdystanie. Kurdish Women Action Against Honour Killing (Kurdyjskie Kobiety przeciw honorowym morderstwom) – organizacja powstała w 2000 roku w celu przeciwdziałania przemocy w stosunku do kobiet, w szczególności morderstw honorowych, zarówno w Kurdystanie jak i w diasporze. Zrzesza wielu aktywistów i badaczy z całego świata. Organization of Women’s Freedom In Iraq (Organizacja na rzecz wolności kobiet w Iraku) powstała w 2003 roku. OWFI zajmuje się szerokim spektrum działań: tworzy ośrodki edukacyjne dla kobiet, buduje schroniska dla uciekających przed „honorowymi morderstwami”, prowadzi kampanię medialną, w tym wydaje ogólnoiracką gazetę Al Mousawat (Równość). Kobiety dla Wolnego Iraku (niegdyś pod nazwą Unia Kurdyjskich Kobiet) oraz Wysoka Rada Kobiet Irackich. Zwraca szczególną uwagę na rolę kobiet w procesie odbudowy Iraku. Narodowa Rada Kobiet, stworzona w 2004 roku przez Radżę Habib al-Khazaai. Współpracuje z Wysoką Radą Kobiet Irackich i stawia sobie za cel wpływanie na najwyższe ośrodki władzy w państwie w celu ochrony praw kobiet. Koordynuje ośrodki kobiece w całym Iraku. Radża Habib al-Khazaai jest przewodniczącą Organizacji Kobiet w Diwaniji oraz założycielką Centrum Zdrowia Kobiet w Bagdadzie. Organizacja Kobiet Irackich w Kirkuku, zajmuje się głównie edukacją, jak kursy komputerowe, rolnictwo, nauka pisania i czytania.